Onderzoeksrapport: positie Schiphol als luchtvrachthub onder druk

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) publiceerde deze week - in samenwerking met het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) - een onderzoeksrapport over de betekenis van luchtvrachtvervoer voor Nederland. Voor evofenedex biedt dit rapport belangrijke inzichten over de staat en toekomst van luchtvracht in Nederland.

Rol van luchtvracht voor Nederland

De mogelijkheid om luchtvracht te vervoeren via Nederlandse luchthavens, voornamelijk Schiphol en Maastricht, is van groot economisch belang. Dit benadrukt evofenedex al tijden. Het ministerie van IenW heeft samen met het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid een onderzoek uitgevoerd waaruit dezelfde conclusie rolt. Het onderzoeksrapport is vorige week gepubliceerd.

Uit het onderzoek komt naar voren dat luchtvracht in hoge mate bijdraagt aan de handel, logistiek en productie in Nederland. Hierbij vervult vooral Schiphol een cruciale hubfunctie. De waarde van de luchtvrachtoverslag is vergelijkbaar met de totale waarde van alle goederen die via binnenvaart worden vervoerd, aldus het rapport. Dit benadrukt het belang van deze transportmodaliteit voor de Nederlandse economie en de internationale positie van verladers.

Zorgwekkende trend

Maar er staat nog meer in het rapport. Hoewel de luchtvrachtoverslag op Schiphol sinds 2009 is toegenomen, blijft deze groei achter bij het Europees gemiddelde. De overslag van luchtvracht op Nederlandse luchthavens in 2022 (1,55 miljoen ton) lag zelfs onder het niveau van 2008 (1,62 miljoen ton). Ter vergelijking: in de rest van de Europese Unie is de luchtvracht in diezelfde periode met 27 procent gegroeid.

Voor verladers is deze trend zorgwekkend. Minder luchtvrachtcapaciteit betekent potentieel langere wachttijden, hogere transportkosten en een verlies aan efficiëntie. Dit geldt vooral voor tijdkritische of hoogwaardige goederen die afhankelijk zijn van snelle transportverbindingen.

Dreiging voor hubfunctie van Schiphol

Een andere belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat de rol van Schiphol als luchtvrachthub mogelijk onder druk komt te staan door de toename van passagiersvluchten. De beperkte beschikbaarheid van slots op Schiphol, in combinatie met de voorkeur van luchtvaartmaatschappijen voor passagiersvluchten boven vrachtvluchten, kan het aandeel van volledige vrachtvluchten doen afnemen. Dit zou leiden tot een verdere verschuiving van vracht naar zogeheten belly-freight (vracht in passagiersvliegtuigen). Hoewel dit wereldwijd al gebruikelijker is, biedt dit minder flexibiliteit en minder schaalvoordelen voor bedrijven.

Daarnaast wijst het rapport erop dat, mocht Schiphol niet in staat zijn alle vraag naar vrachtvluchten te accommoderen, verplaatsing naar Maastricht een optie zou kunnen zijn. Dit is echter niet ideaal, omdat Maastricht geen geïntegreerde passagiers- en vrachthub is zoals Schiphol en het vervolgens meer vervoersbewegingen over de weg zal opleveren. Zaken waarvoor evofenedex ook altijd heeft gewaarschuwd.

Motie over vrachtpool

De Tweede Kamer heeft in december 2022 een motie aangenomen om te onderzoeken of een ‘vrachtpool’ mogelijk is. Dit zou betekenen dat een bepaald aantal slots op Schiphol wordt gereserveerd voor vrachtvluchten, om zo de continuïteit van luchtvracht te waarborgen. Hoewel Schiphol een voorstel heeft gedaan voor een dergelijke vrachtpool, blijkt uit de juridische beoordeling dat dit in strijd is met de huidige EU-slotverordening. Het selectief toewijzen van slots aan vrachtvluchten zou als discriminerend kunnen worden beschouwd.

Nederland blijft zich echter inzetten om bij een herziening van de EU-slotverordening meer beleidsruimte te krijgen om vrachtvluchten te beschermen. In de tussentijd wordt gezocht naar alternatieve oplossingen.

Wat betekent dit voor verladers?

Voor leden van evofenedex is het cruciaal dat de luchtvrachtinfrastructuur in Nederland robuust blijft. Het behoud van Schiphol als belangrijke vrachthub is essentieel voor de export- en importmogelijkheden van Nederlandse bedrijven. De mogelijkheid dat vrachtvluchten worden verplaatst van Schiphol naar Maastricht of zelfs naar buitenlandse vliegvelden zou kunnen leiden tot inefficiënties, extra kosten en vertragingen voor verladers. evofenedex heeft dit al meermaals aangekaart in politiek Den Haag.

Het is positief dat het ministerie in dialoog blijft met de sector en de Europese Commissie om oplossingen te vinden, maar de onzekerheid blijft groot. evofenedex roept het ministerie van IenW op tot gedegen actie om de luchtvrachtcapaciteit op Schiphol veilig te stellen en verladers te beschermen tegen de negatieve effecten van capaciteitsbeperkingen. Samen moeten we ervoor zorgen dat Nederland een concurrerende en efficiënte speler blijft in het internationale luchtvrachtvervoer. evofenedex blijft zich de komende tijd dan ook inzetten voor de belangen van haar leden op het gebied van onder andere luchtvracht.