Meldplicht incidenten gevaarlijke stoffen

De afgelopen jaren zijn er diverse juridische uitspraken geweest waar de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs) in het geding was. Veelal ging het dan om artikel 47 lid 1: “Degene die een handeling als bedoeld in artikel 2, eerste lid, verricht, is verplicht Onze Minister daarvan onverwijld in kennis te stellen indien zich daarbij ongevallen voordoen of voorvallen, waardoor gevaar voor de openbare veiligheid is of kan ontstaan.” Met andere woorden: de meldingsplicht bij incidenten met gevaarlijke stoffen. Dit artikel uit de Wvgs bepaalt dus dat het betrokken bedrijf elk incident in het vervoer van gevaarlijke stoffen zo snel mogelijk moet melden aan de overheid.

Wanneer en wie?

Er zijn onlangs verschillende rechtszaken geweest die hierover gingen. Het lijkt erop dat dit komt doordat bedrijven die hiermee te maken krijgen artikel 47 lid 1 soms verkeerd interpreteren. Daarom heeft evofenedex ter verduidelijking een aantal vragen gesteld aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), zoals wanneer precies een incident wel of niet gemeld moet worden.

De ILT stelt dat elk incident waarbij gevaarlijke stoffen worden vervoerd, moet worden gemeld. “De term vervoer is breed: het gaat om alle vervoershandelingen. Dit zijn onder andere het laden en lossen, verpakken, ontvangen en de opslag van gevaarlijke stoffen tijdens het vervoer.” Elmar Otten, beleidsadviseur bij evofenedex, voegt hieraan toe: “Het gaat dus ook om kleine incidenten die meteen onder controle zijn gebracht. Denk dus niet dat een melding dan niet nodig is.

Over de vraag wie precies de melding moet doen, verwijst de ILT naar bovengenoemd artikel 47 lid 1. “Dit betekent dus dat degene die de handeling uitvoert waarbij het misgaat - in dit geval is er dus sprake van een incident tijdens het vervoer van gevaarlijke stoffen - een melding moet doen. Een voorbeeld: er is iets fout gegaan bij de laadprocedure tijdens het vullen van een tank met een gevaarlijke stof; er ontstaat een lekkage. De vuller, de onderneming die de tank vult, moet dit incident melden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport.”

Openbare veiligheid

Een volgende vraag betreft de passage ‘gevaar voor de openbare veiligheid’: wanneer is daar precies sprake van? Is dit ook aan de orde als er iets gebeurt op een (eigen) bedrijfsterrein of in het bedrijfspand? Het begrip openbare veiligheid staat namelijk niet in de Wvgs gedefinieerd. Daar komt nog bij dat de veiligheid van medewerkers al is geregeld via de arbowetgeving.

De ILT geeft het volgende antwoord: “De openbare veiligheid is een veelomvattend begrip. Deze term omvat de veiligheid van degenen die direct zijn betrokken bij het vervoer (bijvoorbeeld werknemers); de veiligheid van de directe omgeving; de veiligheid van alles wat zich in de omgeving bevindt (denk aan scholen/bejaardenhuizen of dieren in een weiland naast de snelweg).” Met andere woorden: ja, dit kan net zo goed het eigen bedrijfsterrein betreffen als de openbare weg. Otten: “Het voelt wat tegenstrijdig, maar de openbare veiligheid is dus ook van toepassing op een besloten bedrijventerrein.” Daarnaast vermeldt artikel 2 lid 1 van de Wvgs: “Deze wet is van toepassing op … i. het ontvangen van gevaarlijke stoffen tijdens of aansluitend op het vervoer.” Het kan niet anders zijn, dan dat dit ‘ontvangen’ (ook) op het bedrijfsterrein kan zijn. Ook is het zo dat bedrijven nog steeds aan de meldingsplicht volgens de Wvgs moeten voldoen, al is er andere veiligheidsregelgeving van toepassing, bijvoorbeeld de Arbeidsomstandighedenwet.

Verder blijkt er ook verwarring te bestaan tussen de rapportageplicht en de meldingsplicht. Elk incident dat gebeurt tijdens het vervoer van gevaarlijke stoffen moet aan de ILT gemeld worden, zo stelt de inspectiedienst. “Dat kan 24 uur per dag. De ILT maakt aan de hand van deze melding de afweging of een inspecteur naar de plaats van het incident afreist of dat hij op een later tijdstip (nader) onderzoek doet.”

Criteria

Als er sprake is van een ernstig incident, geldt ook een registratieplicht (= rapportageplicht), volgens subsectie 1.8.5.1 van het ADR, de Europese regelgeving voor het wegvervoer van gevaarlijke stoffen (en het RID voor spoorvervoer en het ADN voor de binnenvaart). “In sectie 1.8.5 van het ADR staan de criteria omschreven op grond waarvan sprake is van een ernstig incident én een rapportage aan de Inspectie Leefomgeving en Transport moet worden opgemaakt”, aldus de ILT. Daarnaast staat in ADR 1.8.5.3 dat er ook moet worden gerapporteerd als er sprake is van dreigend gevaar van verlies van product. Bovendien geldt er een vrijstelling van de rapportageverplichting als de vervoerde hoeveelheid onder een bepaalde grens blijft.

Belangrijk om te weten is dat deze vrijstelling niet geldt voor de meldingsplicht van artikel 47 Wvgs. Het melden en het rapporteren zijn twee aparte verplichtingen. De eerste komt ook voort uit een nationaal voorschrift (Wvgs), de tweede uit een Europees voorschrift (ADR). “Al met al is het verstandig na een incident met gevaarlijke stoffen niet te proberen zelf in te schatten of de veiligheid daadwerkelijk in het geding is geweest: bij elk incident is dat het geval en moet er dus een melding gedaan worden”, besluit Otten.

Meld- en rapportageplicht gevaarlijke stoffen

Een ongeval of voorval tijdens vervoer van gevaarlijke stoffen moet zo snel mogelijk worden gemeld bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), via telefoonnummer 088 4890 000 (24 uur bereikbaar). In sommige gevallen bij een ernstig incident is de belader, vuller, vervoerder of geadresseerde daarna verplicht het incident te rapporteren. Bij de telefonische melding kan de ILT het bedrijf informeren over de vervolgverplichtingen van rapportage.

Openbare veiligheid kan ook betrekking hebben op een besloten bedrijfsterrein.