Vakantiewerk en gevaarlijke stoffen? Hier moet je op letten

1. Verbod voor 18-minners

Veel scholieren en studenten staan te trappelen om een zakcentje in de zomer te verdienen. Fijn voor werkgevers, maar werken met gevaarlijke stoffen is niet voor iedere leeftijd geschikt. Voor jongeren onder de achttien jaar is het zelfs verboden, aldus artikel 4.105 van het Arbobesluit.

Het verbod geldt voor werken met onder andere kankerverwekkende stoffen, giftige stoffen, sensibiliserende stoffen (allergenen), mutagene stoffen (die het dna kunnen veranderen) en schadelijke stoffen voor de voortplanting. Jongeren mogen ook niet werken met, of blootgesteld worden aan producten waarop een etiket met bepaalde H-zinnen staat, zie het kader. Werken met bepaalde bestrijdingsmiddelen, zoals gewasbeschermingsmiddelen en biociden, is evenmin toegestaan voor minderjarigen.

Een overzicht van de gevaarlijke stoffen waarmee jongeren tot achttien jaar niet mogen werken, is te vinden op de website van de Rijksoverheid.

2. Werken onder toezicht

Voor 16- en 17-jarigen is werken met bepaalde gevaarlijke stoffen soms wel toegestaan, mits de werkzaamheden altijd onder adequaat en deskundig toezicht gebeuren. Het gaat dan bijvoorbeeld om stoffen met ontploffingsgevaar of een irriterende of bijtende werking. Het toezicht moet tijdens de werkzaamheden continu aanwezig zijn. Dat luistert nogal nauw. Gaat degene die met het toezicht belast is bijvoorbeeld naar het toilet, dan moeten de werkzaamheden metéén stilgelegd worden. Werken met stoffen die een groot gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid voor de mens, zoals giftige stoffen, is voor minderjarigen nooit toegestaan. Dus óók niet onder toezicht.

Al deze zaken, waaronder adequaat en deskundig toezicht, moeten tevens meegenomen worden in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Meer informatie over de verplichtingen die gelden bij jeugdige werknemers is te vinden in artikel 1.36 van de Arbowet.                                            

3. Training verplicht

Vakantiekrachten die in een nieuwe werkomgeving komen, weten vaak van toeten noch blazen wat gevaarlijke stoffen betreft. Zorg daarom dat alle vakantiekrachten van tevoren een functie-specifieke training hebben gevolgd, waarin ook belangrijke gezondheids- en veiligheidselementen zijn meegenomen. Bij werken met gevaarlijke stoffen is dat verplicht. De cursus mag alleen worden gevolgd bij een erkende opleidingsinstelling en moet de tijdelijke krachten opleiden voor de werkzaamheden die zij gaan verrichten.

Een cursus maakt nieuwe medewerkers bewust van de gevaren die werken met gevaarlijke stoffen met zich kunnen meebrengen. De cursisten leren bijvoorbeeld hoe ze gevarenetiketten moeten lezen, hoe ze moeten omgaan met specifieke stoffen en hoe ze moeten handelen, mocht er zich een calamiteit voordoen.

evofenedex is een erkende opleidingsinstelling op het gebied van werken met gevaarlijke stoffen en biedt diverse trainingen aan, waaronder de basiscursus ‘Veilig werken met gevaarlijke stoffen’. Meer informatie over de cursussen is te vinden op www.evofenedex.nl/opleidingen/gevaarlijke-stoffen-opleidingen.

4. Duidelijke werkinstructies

Naast een training is het uiteraard belangrijk dat vakantiekrachten goede en duidelijke werkinstructies rondom gevaarlijke stoffen krijgen, zowel op papier als mondeling. Want uiteindelijk gaat het niet alleen om het beheersen van theorie, maar vooral ook om veilig werken in de praktijk. Zorg dus dat alle vakantiekrachten de werkinstructies goed kennen. Laat hen ook voor de ontvangst van de instructies tekenen, om de bewustwording van de gevaren van werken met bepaalde stoffen te vergroten. De werkgever blijft echter aansprakelijk als de instructies niet goed worden nageleefd, zeker bij jongeren.

5. Juiste beschermingsmiddelen

Als de temperaturen buiten oplopen, kan het binnen tropisch warm worden. Voor medewerkers die veel lichamelijk werk verrichten is dat soms een reden om in korte broek en T-shirt op het werk te verschijnen. Of om tussendoor even snel een masker, helm of handschoenen af of uit te doen, want ‘het is zo warm’.

Heel begrijpelijk allemaal, maar beschermende kleding en beschermingsmiddelen, zoals een masker, dragen medewerkers niet voor niks als ze voorgeschreven zijn. Om veilig te kunnen werken moeten ze daarom altijd gedragen worden. De werkgever is hiervoor verantwoordelijk en kan een boete krijgen bij overtreding van de regels.

Zorg dus dat medewerkers zich aan de kleding- en werkinstructies (blijven) houden. Blijf als werkgever toezicht erop houden dat de medewerkers hun persoonlijke beschermingsmiddelen continu dragen en blijf het belang ervan uitleggen. Want vooral vakantiekrachten zijn zich niet altijd even bewust van het belang van bepaalde veiligheidsvoorschriften.

Zorg verder voor een goed hitteplan voor de warme dagen. Creëer bijvoorbeeld extra rust- en drinkmomenten en wissel de werkzaamheden vaker af en/of pas de werktijden tijdelijk aan. In de RI&E moeten al dit soort zaken terugkomen. Daarin moet duidelijk staan welke maatregelen gelden bij warm weer en welke beschermingsmiddelen werknemers moeten dragen.

Verboden H-zinnen

Jongeren mogen onder andere geen arbeid verrichten met of niet blootgesteld worden aan een gevaarlijke stof waarop een van de volgende H-zinnen (met de H van hazard) staat: 300, 301, 310, 311, 317, 330, 331, 334, 340, 341, 350, 350i, 351, 360, 360F, 360D, 360FD, 360Fd, 360Df, 361, 361f, 361d, 361fd, 362, 370, 371, 372 of 373. Uit onderzoek (evofenedex, 2024) blijkt dat er nog veel onwetendheid is over CMR-stoffen.