evofenedex brengt Nederlandse exportproducten naar VS in kaart

De Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, verwees tijdens zijn hoorzitting in de Amerikaanse Senaat naar de ‘optimal tariff theory’. Hiermee verdedigde hij de stelling dat hogere importheffingen niet direct nadelig zijn voor de Amerikaanse consumenten en ondernemers.  

Volgens deze theorie kan een land, dat een grote importeur is van een product, de kosten van importheffingen verschuiven van binnenlandse consumenten naar buitenlandse leveranciers. Dit is vooral mogelijk als het land monopsoniemacht heeft. Dit betekent dat het de belangrijkste afnemer is van een product is en meerdere concurrerende leveranciers heeft, waardoor het een sterke onderhandelingspositie heeft. 

Marktmacht 

Voor Nederlandse exporteurs geldt dat deze theorie vooral van toepassing is op producten waarbij zij sterk afhankelijk zijn van de Amerikaanse markt, waarbij het Nederlandse aandeel in de totale Amerikaanse import klein is. In zulke gevallen hebben Amerikaanse importeurs veel keuzemogelijkheden en voldoende marktmacht om exporteurs te dwingen een deel van de heffingen zelf te dragen. Dit kan leiden tot prijsverlagingen door exporteurs of tot kleinere marges voor Nederlandse bedrijven. 

Uit het verleden is overigens gebleken dat bij tijdelijke heffingen exporteurs hun prijs meestal niet laten zakken, maar voor specifieke productcategorieën kan dat dus anders liggen. Bij de Amerikaanse invoerheffingen op staal en aluminium in 2018 namen exporteurs bijvoorbeeld de helft van deze heffingen voor eigen rekening om hun marktaandeel te beschermen. 

Afhankelijkheid per productcategorie 

We hebben de situatie in kaart gebracht voor de grootste Nederlandse exportproducten (zie grafiek hieronder). Daarin zien we dat Nederlandse exporteurs van vliegtuigonderdelen sterk afhankelijk zijn van de Amerikaanse markt (kwadrant D). In 2023 ging er ruim 138 miljoen euro naar de VS. Dit was 63 procent van de totale Nederlandse export, maar slechts een paar procent van de Amerikaanse import in deze categorie. Hier is het risico groot dat exporteurs zelf een deel van de heffingen moeten opvangen. 

Aan de andere kant zijn er producten waarbij de VS juist sterk afhankelijk zijn van Nederlandse import, zoals levende planten (knollen, bollen en kronen, kwadrant A). Omdat de Amerikaanse importeur hier weinig alternatieven heeft, zal de extra kostendruk eerder bij de importeur komen te liggen, die dit mogelijk weer doorberekent aan de Amerikaanse consument. Daarmee is het probleem niet van tafel. De hogere prijzen kunnen leiden tot minder vraag naar het product, omdat de consument een goedkoper alternatief kiest of het product helemaal links laat liggen.  

Impact voor ondernemers 

De voorgenomen heffingen hebben verstrekkende gevolgen voor Nederlandse ondernemers die zakendoen met de VS. Naast directe prijsveranderingen kunnen handelsrelaties onder druk komen te staan. De onzekerheid rond de heffingen kan ondernemers bovendien schuw maken om grote orders aan te nemen of investeringen te doen. Daarom hebben we Den Haag en Brussel opgeroepen om de Europese concurrentiepositie te versterken en handelsdiplomatie te bevorderen, als antwoord op toenemend protectionisme. 

Meer informatie

evofenedex blijft de ontwikkelingen volgen en adviseert ondernemers die vragen hebben contact met ons op te nemen. Om leden zo goed mogelijk te blijven informeren hebben we een online community 'Themagroep Handelspolitiek Verenigde Staten' opgericht. In deze themagroep bespreken we de impact van de ontwikkelingen op Nederlandse bedrijven. Leden kunnen hier vragen stellen, inzichten delen en op de hoogte blijven van actuele veranderingen. Uiteraard kunnen leden met vragen terecht bij onze ledenservice en op de speciale VS-pagina op onze website.