Duurzaamheidsrapportage is booster voor ketensamenwerking

Het is al heel lang bekend dat bedrijven een belangrijke taak hebben bij het realiseren van een ‘betere wereld’. Het gaat niet alleen om profit; ook op het gebied van people en planet heeft een bedrijf verantwoordelijkheden. De tijd is al lang voorbij dat bedrijven konden zeggen dat hun voetafdruk niet hún probleem was. Verder is het zo dat tegenwoordig alle stakeholders (klanten, leveranciers, werknemers, financiers en de lokale gemeenschap) groot belang hechten aan duurzaamheid.

Nu doet elk bedrijf wel iets aan duurzaamheid, maar vaak gebeurt dat op een ietwat opportunistische en hapsnapmanie: iedere afdeling doet haar eigen ding binnen de mogelijkheden die ze zelf ziet. De Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) maakt daar korte metten mee. Volgens de CSRD moet er een integrale en dus gezamenlijke aanpak zijn. Als bedrijven daar invulling aan geven, kan de CSRD een booster voor interne ketensamenwerking zijn.

Ketensamenwerking belangrijk

Verder weten we al heel lang dat samenwerking in de keten leidt tot een betere situatie (sneller, beter, goedkoper, innovatiever, leuker en duurzamer) voor alle partijen. Maar tot nu toe was er weinig aanleiding om daar echt iets mee te doen. Immers: er is altijd wel een urgente kwestie die eerst aandacht vraagt.

Maar door de richtlijn CSRD gaat dat veranderen en moeten bedrijven straks onder meer rapporteren over de uitstoot van hun partners in de waardeketen. Hierdoor wordt het ook vanuit de CSRD noodzakelijk om de externe ketensamenwerking nu eindelijk echt vorm te geven. Immers: voor de gegevens over wat er precies verderop in de keten (zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts) gebeurt, is een bedrijf afhankelijk van zijn ketenpartners. Net zoals de ketenpartners op hun beurt afhankelijk zijn van dat bedrijf.

Beginnen bij bedrijfsstrategie

Een belangrijke vraag is: waar begin je bij de rapportage? Het enige juiste antwoord hierop is: bij de bedrijfsstrategie. Veel mensen vinden dat ingewikkeld, omdat een strategie weliswaar goed, maar ook ietwat vaag klinkt. Maar welbeschouwd valt dat best mee.

In essentie gaat strategie over het beantwoorden van vragen, zoals welke waarde wil het bedrijf voor welke klanten creëren? Hoe onderscheidt het zich daarin van zijn concurrenten? Welke middelen en ketenpartners wil het daarvoor inzetten? En hoe zorgt het bedrijf ervoor dat het op lange termijn onderscheidend blijft? Het concreet maken van dit soort zaken is cruciaal om richting te geven aan de dagelijkse acties van een bedrijf.

Duurzaamheidsstrategie formuleren

Binnen de bedrijfsstrategie moet ook duidelijk worden wat de duurzaamheidsstrategie is. Een bedrijf moet antwoorden formuleren op vragen als: welke doelen ten aanzien van duurzaamheid wil het bereiken? Hoeveel mag dat kosten (welke middelen zet het daarvoor in)? en wat is daarvoor nodig van de ketenpartners?

Daarbij is het van belang dat het duidelijk wordt hoe het bedrijf trade-offs maakt tussen verschillende doelstellingen als kosten, kwaliteit, snelheid, betrouwbaarheid, flexibiliteit en duurzaamheid. Immers, niet alles kan altijd. Als een onderdeel bijvoorbeeld onmiddellijk nodig is bij een klant maar niet in voorraad is, is het bedrijf dan bereid om het onderdeel in te vliegen? Die optie openhouden is goed voor de snelheid, betrouwbaarheid en flexibiliteit, maar gaat ten koste van duurzaamheid en verhoogt de kosten.

De strategie is bedoeld om antwoorden te formuleren op dergelijke lastige vragen. Je kiest ervoor om iets wel of niet te doen, afhankelijk van wat de strategie is.

Meten = weten = verbeteren

Als de (duurzaamheid)strategie eenmaal is geformuleerd, is het tijd voor de volgende stap: de strategie concretiseren aan de hand van KPI’s (key performance indicators) met bijbehorende targets en daarvoor een monitor inrichten. Immers: meten = weten = verbeteren. De huidige praktijk met betrekking tot duurzaamheid is helaas maar al te vaak andersom: niet meten = niet weten = niet verbeteren. De CSRD maakt daar een einde aan. Aan de hand van de duurzaamheid-KPI’s en de monitor daarop kun je de (jaar)rapportages concretiseren conform de welbekende Plan Do Check Act-cyclus. Wat willen we bereiken? Wat is er al gerealiseerd en wat nog niet? Wat gaan we de komende tijd doen om het ‘gat’ tussen ambities en realisatie te dichten? En welke middelen zetten we daarvoor in?

Ketenregie nodig

Als een bedrijf de eigen strategie en monitor eenmaal op orde heeft, komt de volgende stap: de afstemming van de strategie en de monitor per supply chain. Want in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, heeft een bedrijf vaak meerdere supply chains: in principe één voor elke productmarktcombinatie.

Idealiter hebben alle entiteiten in een supply chain een gezamenlijke duurzaamheidsstrategie en dus een gezamenlijke KPI-monitor. Daarbij is natuurlijk ook een gezamenlijke governance nodig. Omdat dit niet hiërarchisch kan, gaat het hier om ketenregie door een ketenregisseur: iemand die de samenwerking organiseert namens de bedrijven in de keten. Helaas is dit veel vaker een theoretisch concept dan een realiteit. Maar het feit dat de CSRD ketengericht is, is een kans om dit te realiseren. Zo gezien is de CSRD een boost voor externe ketensamenwerking.       

Duurzaamheid verankeren

De CRSD brengt allerlei extra administratieve lasten met zich mee. Het is daarom niet onlogisch dat de primaire reactie van veel bedrijven is om het minimale te doen om de verplichte duurzaamheidsverslagen te leveren. Maar daarmee draaien ze doel en middel om. Het doel is natuurlijk niet een duurzaamheidsverslag. Dat is een middel om inhoud te geven aan het duurzaamheidsbeleid van een bedrijf en de keten.

Ondanks de bezwaren zouden bedrijven er daarom goed aan doen om de CSRD-verplichting in hun voordeel te gebruiken en te beginnen met wat al veel langer wenselijk is: duurzaamheid verankeren in de strategie en echte stappen zetten op weg naar ketensamenwerking om zo duurzamer te kunnen werken, met alle bijkomende voordelen van dien.

Meer informatie

Leden die meer willen weten over ketensamenwerking, supply chain management en duurzaamheid en met andere ondernemers over deze thema’s willen sparren, kunnen zich aanmelden voor het  Supply chaingers netwerk van evofenedex.