Nieuwe CSRD-richtlijn: molensteen om nek of booster voor ketensamenwerking? (deel 1)

De CSRD houdt in dat bedrijven vanaf 2025 of 2026 jaarlijks formeel verslag moeten doen van hun duurzaamheidsprestaties. Het is goed te begrijpen dat vele bedrijven hiertegen te hoop lopen. Ze zien het als een bureaucratische molensteen om hun nek, juist in tijden waarin er al meer dan genoeg andere uitdagende issues zijn. Echter, de CSRD is natuurlijk niet bedoeld als papieren tijger. Bedrijven doen er daarom goed aan om de CSRD te omarmen en die aan te grijpen om samen met de ketenpartners hun duurzaamheidsstrategie stevig neer te zetten. Zo kan de CSRD een booster voor de noodzakelijke interne en externe ketensamenwerking worden.

Rapporteren

De CSRD zal gelden voor beursgenoteerde en ‘grote’ bedrijven (minimaal 250 medewerkers, minimaal 40 miljoen euro jaaromzet, minimaal 20 miljoen euro op de balans). Zij moeten straks jaarlijks rapporteren over duurzaamheidsaspecten zoals CO₂-uitstoot, sociaal kapitaal, impact op biodiversiteit en mensenrechtenschendingen in de keten. Ook moeten ze de impact van het milieu op hun bedrijf, bijvoorbeeld in termen van risico’s (grondstoffentekorten, extreem weer, reputatieverlies) in kaart brengen.

ESG

Daarnaast zijn de bedrijven verplicht om hun langetermijndoelstellingen op het gebied van duurzaamheid weer te geven. In dit kader wordt er vaak gerefereerd aan het zogeheten ESG-beleid, waarbij ESG staat voor Environmental, Social & Governance. Naast de bestaande reguliere financiële rapportage (profit) gaat de duurzaamheidsrapportage dus over planet en people in de breedste zin van het woord, inclusief klimaatverandering, circulariteit, energietransitie en arbeidsomstandigheden. Het aspect ‘governance’ is hierop een belangrijke aanvulling. Er wordt dan duidelijk vastgelegd wie precies waarvoor verantwoordelijk is. Cruciaal binnen het concept is dat bedrijven de CSRD-duurzaamheidsrapportage extern laten controleren, vergelijkbaar met een accountantscontrole.

Integrale ketenverantwoordelijkheid

Binnen de rapportages over de uitstoot van broeikasgassen en dergelijke wordt onderscheid gemaakt tussen drie scopes. Scope 1 omvat emissies van de resources van het bedrijf zelf, bijvoorbeeld van de eigen fabrieken, warehouses of vrachtauto’s. Scope 2-emissies gaan over de uitstoot die een bedrijf indirect veroorzaakt bij de productie van de energie die het inkoopt en gebruikt. Voor de elektrische auto’s zou dat bijvoorbeeld de uitstoot zijn door de opwekking van de elektriciteit waarmee ze worden aangedreven. Vanuit een supply chain-perspectief zijn vooral de scope 3-emissies relevant; deze omvatten de uitstoot door de partners in de waardeketen. Het feit dat bedrijven moeten rapporteren over alle drie scopes laat zien dat CSRD expliciet gebaseerd is op integrale ketenverantwoordelijkheid.

Geen sinecure

Wie bovenstaande op zich laat inwerken, beseft onmiddellijk dat het maken van een verplichte CSRD-duurzaamheidsrapportage bepaald geen sinecure is. Zeker bedrijven die niet of nauwelijks stappen hebben gezet op het gebied van dat soort niet-financiële jaarrapportages zitten vaak met de handen in het haar: hoe vlieg je dit aan, hoe zorg je dat je alle relevante informatie op tijd hebt verzameld?

Bureaucratie

Uiteraard staat er een heel leger aan consultants, IT-specialisten en andere adviseurs te trappelen om bedrijven bij de duurzaamheidsrapportage te helpen. Maar dat is wel een dure grap. En wat krijg je er precies voor terug? Met zo'n duurzaamheidsrapport wordt er geen product méér verkocht en wordt geen klant béter geholpen. En in de huidige volatiele markt met torenhoge inflatie en personeelstekorten hebben bedrijven verdorie wel iets anders te doen. Het is dan ook geen wonder dat veel ondernemers zich verzetten tegen dat wat ze zien als de ultieme vorm van overbodige bureaucratie uit Brussel.

Achterhoedegevechten

Dergelijk sentimenten zijn allemaal zeer begrijpelijk, maar het zijn helaas ook achterhoedegevechten. De wetgeving is er nu eenmaal en daar helpt geen lief moedertje aan. Bedrijven moeten gewoon binnen een paar jaar met een steekhoudende jaarrapportage over duurzaamheid komen. En als het dan toch moet, kun je er maar het beste van maken. Positiever gesteld, er zijn ten minste twee goede redenen om vanuit intrinsieke motivatie aan de CSRD-duurzaamheidsrapportage te werken. In deel 2 binnenkort meer daarover.