Sentiment Nederlandse exporteurs op laagste punt in jaren

Hoewel exporteurs optimistischer gestemd zijn dan vorig jaar, zijn hun groeiverwachtingen nog altijd lager dan gemiddeld in het afgelopen decennium (9 procent). Ook krijgt het vertrouwen in het economische klimaat, met een 6,1 als rapportcijfer, opnieuw een magere voldoende. Het vertrouwen staat vooral onder druk door geopolitieke spanningen die het wereldtoneel domineren. De helft van de exporteurs beschouwt dit als grootste bedreiging voor het realiseren van hun doelstellingen.

Voor de meeste Nederlandse exporteurs geldt dat ze over 2024 gematigd positief zijn. Zo verwacht bijna de helft dat hun omzet met 7 procent zal stijgen. “Hoewel de verwachtingen voor 2024 positiever zijn dan vorig jaar, staat het vertrouwen van Nederlandse exporteurs nog steeds onder druk. Een lichtpuntje is dat in 2023 verstoringen in toeleveringsketens en ook de hoge energieprijzen minder vaak worden genoemd als reden voor omzetdalingen”, vertelt Bart Jan Koopman, algemeen directeur evofenedex.

Steeds grotere breuklijnen

Als het gaat om de positie van Nederland als belangrijk exportland in een veranderende wereld, wordt het thema ‘weerbaarheid’ steeds belangrijker. Koopman: “Door geopolitieke spanningen tekenen zich steeds grotere breuklijnen af in het internationale handelsverkeer. Zo is de positie van Rusland als Europese handelspartner ingrijpend veranderd en ook de spanningen tussen de Verenigde Staten en China zijn onverminderd groot. In dit speelveld moeten Nederlandse bedrijven zich rekenschap geven van de valkuilen en kansen die er in het buitenland liggen, zowel op bekende als nieuwe afzetmarkten.”

Meeste omzet uit EU

Europa is en blijft voor Nederlandse exporteurs de meest kansrijke regio voor de (middel)lange termijn. Zo beschouwen bijna acht op de tien Nederlandse exporteurs Europa in het komende decennium nog altijd als belangrijkste regio. Duitsland (76 procent) is net als in voorgaande jaren onbetwist nummer één als belangrijkste exportbestemming, gevolgd door België (56 procent) en Frankrijk (51 procent). Het Verenigd Koninkrijk (44 procent) is opnieuw de belangrijkste exportbestemming buiten de Europese Unie, gevolgd door de VS (30 procent), Zwitserland (22 procent), Noorwegen (15 procent) en China (14 procent).

VS meest verwachte omzetstijger

Net als vorig jaar voeren de VS de top 10 van meest verwachte omzetstijgers in 2024 aan; bijna zes op de tien bedrijven die naar de VS exporteren, verwachten dit jaar een omzetstijging te realiseren. China (42 procent) en Tsjechië (41 procent) staan bovenaan in de lijst van verwachte omzetdalers. Saoedi-Arabië wordt door Nederlandse exporteurs het meest genoemd als land waar zij in 2023 een omzetstijging hebben gerealiseerd. Dat geldt voor maar liefst 65 procent van de bedrijven die handel drijven met het land. Saoedi-Arabië staat daarnaast op de tweede plaats in de top 10 van verwachte omzetstijgers voor 2024.

Het aantal exporterende bedrijven dat zich in 2022 heeft teruggetrokken uit één of meer buitenlandse markten is met 17 procent lager dan vorig jaar (27 procent), toen veel bedrijven zich vanwege de oorlog in Oekraïne uit Rusland terugtrokken. Ook vorig jaar is Rusland (12 procent) het land waar de meeste Nederlandse bedrijven hun export hebben gestaakt.

Striktere betalingscondities

Zes op de tien bedrijven geven aan dat zij in één of meerdere landen betalingsproblemen ervaren. Frankrijk (11 procent), Italië (9 procent) en Spanje (8 procent) staan aan kop als landen waar afnemers in gebreke blijven. Ook in België (8 procent) en Duitsland (5 procent) worden facturen niet altijd tijdig voldaan. “Sinds 2019 zien we dat zo’n drie op de vier bedrijven aangeven elk jaar strikter te zijn geworden met betalingscondities. Zo ondervinden maar liefst drie op de vijf exporteurs in één of meerdere landen betalingsproblemen. Een goede screening van internationale afnemers - zelfs als hier al langer zaken mee wordt gedaan - biedt de mogelijkheid om risico’s te beperken, nieuwe markten te betreden en kansen op groei te benutten”, aldus Tom Kaars Sijpesteijn, algemeen directeur van Atradius.

Mooie dwarsdoorsnede

Trends in Export 2024 gaat in op de vraag in hoeverre Nederlandse exporteurs de verwachtingen over 2023 hebben gerealiseerd en welke ontwikkelingen zij in 2024 verwachten. Van december 2023 tot en met januari 2024 hebben 362 ondernemingen de vragenlijst volledig ingevuld, een mooie dwarsdoorsnede van exporterend Nederland wat betreft branche en bedrijfsgrootte. De respondenten hebben gemiddeld 34 jaar exportervaring en exporteren naar gemiddeld 30 landen. Het is de 26ste keer dat het onderzoek naar trends, knelpunten en verwachtingen van de Nederlandse export door Atradius en evofenedex is uitgevoerd.