Brexit: fase 3 BTOM opnieuw deels uitgesteld

Opnieuw heeft de Britse overheid aangekondigd fase 3 van het Border Target Operating Model (BTOM, het grenscontrolesysteem na de Brexit) deels uit te stellen. The Department for Environment, Farming and Rural Affairs (Defra) stelt de geplande controles op bepaalde groente- en fruitproducten die vanuit de Europese Unie (EU) naar het Verenigd Koninkrijk gaan, nu uit tot 1 juli 2025. De controles zouden in eerste instantie op 31 oktober 2024 ingaan. Eerder stelde Defra voor bepaalde groente- en fruitproducten een recht van overpad in, dat de controles uitstelde tot januari 2025. Dit uitstel is nu verlengd tot 1 juli 2025.

Positief en negatief

“We verlengen de termijn voor controles op de invoer van fruit en groenten die van kracht zouden worden om bedrijven en handelaren meer tijd te geven zich hierop voor te bereiden. Dit zal ervoor zorgen dat controles geleidelijk worden ingevoerd om onze biodiversiteit te beschermen, terwijl ook de verstoring en kosten voor de handel tot een minimum worden beperkt”, aldus een woordvoerder van Defra.

Mathijs Montsma, programmamanager Markt & Economie bij GroentenFruit Huis, zegt met gemengde gevoelens tegen het nieuwe uitstel aan te kijken: “Positief door de onderhandelingsmomenten die zich voor gaan doen. Negatief doordat er nog steeds veel onduidelijkheden zijn waardoor de handel moeilijk commerciële afspraken kan maken.”

Andere risicocategorie

Aangezien het VK sterk afhankelijk is van de invoer van verse fruit en groenten met een beperkte houdbaarheid uit de EU, zijn dit de belangrijkste redenen geweest voor het uitstel. Daarnaast is het essentieel ervoor te zorgen dat eventuele controles daarop in verhouding staan tot het risico dat ze met zich meebrengen. Volgens de aankondiging zullen zeven productgroepen (waaronder appels en peren) opnieuw worden gecategoriseerd van gemiddeld risico naar laag risico, waardoor deze producten zonder standaardcontroles getransporteerd kunnen worden vanuit de EU naar het VK, Zwitserland en Liechtenstein.

“Het is bemoedigend te zien dat sommige groente- en fruitproducten weer in de categorie voor laag risico in plaats van die voor gemiddeld risico worden ingedeeld. Want hierdoor zijn ze niet onderworpen aan controles bij de grens”, zegt Rostislav Ilchenko. “Let er wel op dat er ook producten van de risicocategorie voor laag risico naar die van gemiddeld of hoog risico gaan. Dit kan eerder ingaan dan 1 juli 2025”, waarschuwt de ledenadviseur van evofenedex.

Algemene gebruikersvergoeding

Naast de verwarring over het indelen van sanitaire en fytosanitaire goederen in de risicocategorieën, is er sinds het begin van 2024 onduidelijkheid over de Common User Charge (CUC). Bedrijven en douaneagenten zouden kosten in rekening gebracht worden voor inspecties van goederen die het VK binnengebracht waren, waaronder groente- en fruitproducten met een gemiddeld en hoog risico, maar die niet hadden plaatsgevonden. Deze CUC wordt gebruikt om de binnenlandse grenscontrolepost (BCP) in Sevington te financieren.

Weer een vertraging

Het uitstel van fase 3 voor bepaalde groente- en fruitproducten is de vooralsnog laatste vertraging in een lange reeks van uitstel voor BTOM, dat oorspronkelijk gepland was om in 2021 in werking te treden. Het nieuwe uitstel tot 1 juli 2025 verschuift de definitieve startdatum meer dan vier jaar vooruit. De eerste fase van BTOM vond plaats op 31 januari 2024, waarbij dierlijke en plantaardige goederen als gemiddeld risico werden geclassificeerd en gezondheids- of fytosanitaire certificaten vereisten. In de tweede fase (30 april 2024) werden controles ingevoerd op bepaalde sanitaire en fytosanitaire goederen. Over de Safety and Security Declarations moet de Britse overheid nog duidelijkheid geven. Volgens de geplande regels moeten er nu verklaringen worden afgelegd voor alle invoer uit de EU en andere landen. Het is aan te raden de berichtgeving hierover in de gaten te houden.