Averij-grosse, wie betaalt de schade?

Als na een scheepsramp avarij-grosse wordt uitgeroepen betaalt iedereen mee aan de kosten van de reddingsoperatie

16-08-2018 Op 6 maart 2018 voer de Maersk Honam midden in de Arabische zee, op 900 mijl ten zuidwesten van de Omaanse haven Salalah, toen er een zware brand uitbrak. Het kostte meer dan tien weken om alle brandhaarden te doven en het schip naar een veilige haven te slepen. Vrijwel alle containers in de voorsectie van het schip waren weggesmolten en vijf bemanningsleden zijn helaas overleden aan de gevolgen van deze heftige brand. Niet alleen Maersk zal worden geconfronteerd met de financiële afwikkeling van de tragedie. Kort nadat de omvang van de scheepsramp duidelijk werd, verklaarde Maersk namelijk averij-grosse van toepassing.

Wat is averij-grosse?

Averij-grosse of General Average wil zeggen dat de kosten en verliezen die opzettelijk gemaakt zijn ter redding van schip, lading en overige vermogensbestanddelen, worden omgeslagen over de diverse partijen die bij de genomen maatregelen direct belang hebben gehad. Dit betekent onder andere dat er moet worden bepaald welk gedeelte van de schade is opgetreden door de brand zelf, en welk gedeelte van de schade is opgetreden doordat men heeft geprobeerd de brand te blussen. Alleen de laatstgenoemde schade komt voor avearij-grosse in aanmerking, en dan nog alleen als de pogingen om de brand te blussen succesvol zijn geweest.

Dispacheur

Als deze schade en bijbehorende kosten eenmaal bepaald zijn, zullen de kosten door alle belanghebbenden betaald moeten worden. Denk daarbij aan de reder, de belanghebbenden bij de verschuldigde vracht, de ontvanger van de lading en de eigenaren van de overige zaken die zich aan boord bevonden. De verdeling wordt doorgaans gemaakt door een daarin gespecialiseerd persoon, de ‘dispacheur’, en uiteengezet in een rapport, de ‘dispache’ (of in het Engels adjustment) genoemd. Zo kan het zijn dat de ladingbelanghebbenden moeten meebetalen aan de bergings- of sleepkosten. Alleen de ladingbelanghebbenden van lading die is opgeofferd om de brand te blussen, hebben een voordeliger positie, omdat zij deze schade mogen claimen van alle andere belanghebbenden.

Internationaal gezien is er niet een bindend verdrag dat alle regels omtrent averij-grosse vaststelt. De Comité Maritime International (CMI) heeft daarom de York Antwerp Rules uitgebracht (laatste versie van 2016), die partijen zelf van toepassing kunnen verklaren. Dat zie je dan ook vaak op de Bill of Lading (cognossement) gebeuren.

Verzekering

In de meeste gevallen vallen de kosten die gemaakt worden voor averij-grosse onder de goederentransportverzekering. In Nederlandse verzekeringen kan het voorkomen dat specifieke kosten (zoals kosten voor ligdagen) zijn uitgesloten. Als er gekozen is voor een Institute Cargo Clause(A, B, of C) dan zal averij-grosse hier expliciet of impliciet in zijn opgenomen. Omdat deze polissen meestal naar Engels recht zijn, is dat geen probleem en is averij-grosse meestal gedekt, tenzij de oorzaak van de averij-grosse een uitgesloten oorzaak betreft. Als bijvoorbeeld de brand is uitgebroken doordat piraten de brand zijn begonnen, en dekking voor piraterij is expliciet uitgesloten, dan vervalt ook de dekking voor averij-grosse.

Drempel

Een recente ontwikkeling is dat steeds meer reders ervoor kiezen om in hun voorwaarden op te nemen dat als de kosten voor averij-grosse beperkt blijven tot €100.000 (en in sommige gevallen zelfs tot €500.000) er geen averij-grosse verklaard zal worden. De reder zal deze kosten dan zelf dragen. Als de kosten boven deze ‘drempel’ uitstijgen, zullen de kosten wel weer worden omgeslagen over alle belanghebbenden. Als er dan geen goederentransportverzekering is afgesloten zal de ladingbelanghebbende deze kosten zelf moeten dragen.

Averij-grosse, wie betaalt de schade?