Vijf grootste misverstanden over CMR-stoffen

Wat zijn CMR-stoffen?

Het begrip ‘CMR-stoffen’ staat voor carcinogene, mutagene en reprotoxische stoffen. Carcinogene stoffen kunnen kanker veroorzaken, mutagene stoffen kunnen genen (DNA) beschadigen (en in combinatie met andere stoffen kanker veroorzaken) en reprotoxische stoffen kunnen een schadelijke effect hebben op de voortplanting. Deze stoffen zijn op de lange termijn schadelijk voor de gezondheid.

Misverstand 1

Gevaarlijke stoffen in een magazijn moeten áltijd worden aangeduid met een etiket of andere waarschuwing. 80 procent van de deelnemers beantwoordde deze vraag met ‘ja’. Dit klopt echter niet, want ook dieselmotoremissie of ronddwarrelend stof kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid. En daar kun je vanzelfsprekend geen etiket of andere waarschuwing op plakken. De werkzaamheden waarbij dergelijke stoffen vrijkomen, zijn als ‘kankerverwekkende processen’ ondergebracht in de ‘lijst van kankerverwekkende stoffen en processen’ van het ministerie van SZW).

Misverstand 2

CMR-stoffen worden altijd aangeduid op het veiligheidsinformatieblad. Maar liefst 87 procent deelde deze mening, maar helaas: niet alle CMRstoffen staan als zodanig vermeld op het veiligheidsinformatieblad (VIB of (M)SDS). In principe wordt in rubriek 2 van het VIB een CMR-stof aangeduid met een zogenoemde H-code (H staat voor hazard): H340 is mutageen, H350 is kankerverwekkend en H360 is voorplantingstoxisch. Daarnaast zijn er ook nog de CMR-verdachte stoffen: verdacht mutageen (H341), verdacht kankerverwekkend (H351) en verdacht voorplantingstoxisch (H361 en H362). Maar naast het VIB is er nog een andere bron die je zou moeten raadplegen om zeker te weten of een stof tot de CMR-stoffen behoort: de genoemde SZW-lijst met kankerverwekkende stoffen. Deze is geldig in Nederland en is daarmee aanvullend aan de informatie in het VIB.

Misverstand 3

CMR-stoffen worden tijdens het vervoer aangegeven met gevaarsetiketten. Op deze stelling zei 69 procent ‘ja’. Maar de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen houden juist geen rekening met gezondheidsrisico’s op de lange termijn, en dus ook niet met CMR-stoffen. In deze regels zijn juist de acute gevaren in kaart gebracht.

Misverstand 4

Om blootstelling aan CMR-stoffen te voorkomen mag een bedrijf zonder meer altijd terugvallen op persoonlijke beschermingsmiddelen. Hiermee was bijna de helft van de deelnemers (49 procent) het eens. Maar de stelling klopt niet: u mag niet zonder meer persoonlijke beschermingsmiddelen toepassen. Je moet de STOP-strategie gebruiken. Pas als de eerdere stappen van dit stappenplan zijn genomen of niet uitvoerbaar blijken, mag u aanvullend persoonlijke beschermingsmiddelen inzetten. Het is voor CM-stoffen niet toegestaan uit kostenoverwegingen bepaalde stappen uit de STOP-strategie over te slaan.

Misverstand 5

Bij blootstelling aan een stof met het hiernaast afgebeelde etiket krijgt het slachtoffer kanker. Een kwart van de deelnemers (24%) was het hiermee eens, maar de stelling is onjuist. Dit etiket (GHS08) waarschuwt voor mogelijke gezondheidsschade op lange termijn. Daarbij kan het gaan om kankerverwekkende stoffen, stoffen die de genen beschadigen en stoffen die schadelijk zijn voor de voortplanting (CMR-stoffen), maar ook om stoffen waarvoor je bij inademen allergisch kunt worden (sensibilerend). Bovendien betekent blootstelling aan een CMR-stof niet dat er daadwerkelijk bijvoorbeeld kanker ontstaat; er is echter wel een verhoogde kans hierop. Het gaat hier om een CLP-etiket (voor indeling, etikettering en verpakking van gevaarlijke stoffen), de ADR-wetgeving kent dit symbool niet.