Tweede termijn Trump: wat betekent dit voor handel en logistiek? (deel 2)

Intrekken MFN-status

Zowel Trump als tegenkandidaat Harris zien China als dé grote rivaal en strategische uitdager op het vlak van internationale veiligheid en de economie. Dat betekent dat de VS sowieso de economische slagkracht van China willen verzwakken. Er is wel een verschil in gradatie: Trump wil een volledige herziening van de handelsrelatie, terwijl Harris eerder mikt op het balanceren van verhoudingen en het ondersteunen van strategische industrieën.

Een van Trumps belangrijkste voorstellen om handel met China in te perken is het intrekken van China’s most favoured nation (MFN)-status. Sinds de toetreding in 2001 tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) profiteert China van gunstige Amerikaanse MFN-invoertarieven; voor China is het tarief gemiddeld 2 procent. Vóór 2001 stemde het Congres jaarlijks over het toekennen van MFN-tarieven.

Impact op Amerikaanse economie

Diverse Republikeinse senatoren hebben al voorstellen ingediend om de huidige gunstige MFN-status van China in te trekken. De onafhankelijke onderzoeksinstantie Peterson Institute for International Economics (PIIE) heeft uitgerekend wat de impact hiervan zou zijn op de Amerikaanse economie: met name de landbouwsector krijgt dan te maken met langdurige negatieve gevolgen voor de werkgelegenheid. Daarnaast maakt de beoogde waardestijging van de dollar Amerikaanse landbouwexport duurder, waardoor de buitenlandse vraag ernaar afneemt. Dit zorgt vervolgens voor een daling van de productie van duurzame goederen (nieuwe machines en apparatuur).

De Chinese economie zal op zijn beurt aanzienlijke schade lijden door het verlies van competitieve toegang tot de Amerikaanse markt.

Positief voor Europese economieën

Europese economieën, waaronder Duitsland, kunnen wel een initiële boost ervaren vanwege de handelsverschuivingen die door de plannen van Trump ontstaan. Hoewel de handelsbalans met China fundamenteel zal wijzigen, zal Amerika over de hele linie uiteindelijk meer importeren dan voorheen. Dit vanwege de waardestijging van de Amerikaanse dollar en kapitaaluitstromen vanuit China; de vertraging van de Chinese economie zorgt er mogelijk voor dat kapitaal uit China naar andere economieën stroomt.

Invoertarief van 60 procent voor China

Trump heeft tijdens zijn campagne regelmatig gezegd dat hij de invoertarieven voor China wil opschroeven naar 60 procent. Dit beleid, samen met de negatieve gevolgen die PIIE al schetste, zorgt voor inflatie, wat de Amerikaanse huishoudens tussen de 1700 en 2600 dollar per jaar extra kan kosten. Dat zou zo economisch ontwrichtend werken, dat het eigenlijk politiek onhaalbaar is. Maar dat neemt niet weg dat Trump ook kan proberen gunstigere deals te sluiten.

De Europese Unie (EU) kan door het beleid van Trump aanzienlijke druk ervaren om ook importbarrières op te leggen aan China. Dit om te voorkomen dat Chinese goederen via de EU de VS binnenkomen. Want anders riskeert de EU zelf Amerikaanse heffingen, zoals de 10 procent aan universele importheffing die Trump wil invoeren.

Alternatief voorstel voor productonderscheid

Een andere mogelijkheid is dat wetgevers in de VS kiezen voor een ‘custom-made’-benadering voor China. In plaats van MFN-tarieven worden er dan verschillende tarieven voor strategische en niet-strategische goederen berekend. Dit voorstel van de conservatieve denktank American Compass is eind september 2024 ingediend door Republikeinse senatoren. Daarin stellen zij een tarief van 25 procent voor niet-strategische goederen en 100 procent voor strategische goederen voor.

Deze gedifferentieerde aanpak beoogt tegelijkertijd hogere en lagere tarieven ten opzichte van de 60 procent die Trump voorstelt. Het tarief hangt dan van het type product af.

Om tariefomzeiling te voorkomen stelt de conservatieve denktank ook voor om de uitzonderingen voor de de-minimisdrempel te beperken en de drempel zelf ‘significant te verlagen’, mogelijk naar 200 Amerikaanse dollar. Dit heeft in dat geval een directe impact op Europese exporteurs. De de-deminimisdrempel is het bedrag waaronder goederen zijn vrijgesteld van douanerechten en/of belastingen.

Exportcontroles en investeringsbeperkingen

De Amerikaanse regering wil de controle op de export van gevoelige goederen naar China verder aanscherpen. Dit om te voorkomen dat militaire producten en technologieën – zelfs als ze gedeeltelijk buiten de VS worden geproduceerd – in Chinese handen vallen. Voormalig handelsvertegenwoordiger van de VS Robert Lighthizer pleit voor ‘no Chinese content’ voor kritieke producten zoals drones, luchtvaart, bio-tech, hogesnelheidslijnen, elektrische auto’s en robotica.

Er wordt ook aangedrongen op meer investeringen in de Amerikaanse industrie om de strategische en technologische afhankelijkheden van China te verminderen. Amerikaanse bedrijven die productie naar de VS terughalen (reshoring), zouden aanzienlijke financiële en fiscale prikkels moeten krijgen.

Het is volgens de Republikeinen ook van belang de afhankelijkheid van Chinese toeleveringsketens bij kritieke goederen - waaronder medicijnen, halfgeleiders, zeldzame aardmetalen en militaire componenten - systematisch te verminderen en uiteindelijk te elimineren. De steunmaatregelen die onvermijdelijk zijn om dergelijke plannen te realiseren, zullen weer leiden tot onderlinge discussies met de EU over concurrentievermogen en staatssteun.

Conclusie

De voorstellen van Trump zullen direct invloed hebben op de EU, waaronder Nederland. Ook al zijn de maatregelen gericht op het ontkoppelen van de Amerikaanse en Chinese economie om op termijn de technologische superioriteit van de VS te waarborgen. Effecten op de EU en Nederland zijn te verwachten vanwege handelsomleidingen, hogere productiekosten in de VS en/of exportbeperkingen op technologie voor China.

In deel 3 van ons drieluik gaan we dieper in op Trumps beoogde hervorming van de wereldwijde handelsarchitectuur. Lees ook deel 1 van de serie ‘Tweede termijn Trump: wat betekent dit voor handel en logistiek?’

Dit artikel is geschreven door Casper Roerade, beleidsadviseur Mainports & Internationale Supplychains bij evofenedex.