De gevolgen van de Amerikaanse verkiezingen voor supplychains

Tijdens de periode 2016-2020 was het beleid van de toenmalige regering-Trump vooral gericht op ‘America First’. Door de invoering van douanetarieven en andere handelsmaatregelen waren er aanzienlijke gevolgen voor de handel tussen Europa en de Verenigde Staten (VS). Zo kondigde de regering-Trump in 2018 douanetarieven van 25 procent op staal aan en 10 procent op aluminium, ook voor Europese exporteurs. Dit leidde direct tot spanningen en vergeldingsmaatregelen van de Europese Unie (EU) op het vlak van consumentengoederen en landbouw.

Minder stabiele handelsomgeving

De handelsstrategie van de Trump-regering zorgde voor een verslechtering van de trans-Atlantische relaties. De spanningen leidden tot een minder voorspelbare en minder stabiele handelsomgeving. Zo kwamen er geen nieuwe handelsafspraken tussen de VS en de EU.

Uiteindelijk leidde de onderlinge onenigheid tot hogere kosten voor consumenten en bedrijven, doordat hogere tarieven voor import aan die partijen werden doorberekend. Hierdoor werden producten fors duurder en nam de koopkracht af. Staat bij een eventuele herverkiezing van Trump Europa hetzelfde te wachten of ziet het er rooskleuriger uit?

Project 2025

Het project 2025 van de Republikeinen, geassocieerd met de visie van Donald Trump voor een mogelijke toekomstige regering, kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de relatie tussen de VS en Europa. Het document schetst een agenda die de Amerikaanse economische belangen weer vooropstelt, waarbij een universele importheffing van 10 procent de Amerikaanse industrie moet versterken en normale handelsrelaties met China worden afgebroken. Dit heeft een grote impact op bedrijven die mondiaal opereren en producten verkopen.

Inflation Reduction Act

Zelfs al zou Trump niet herkozen worden, dan heeft de regering-Biden-Harris al aangetoond dat óók de Democraten een andere koers varen dan de vrijehandelsvisie op basis van de multilaterale WTO-instituties. De Inflation Reduction Act (IRA), ondertekend door president Joe Biden in augustus 2022, is een voorbeeld van stevig industriebeleid dat Europese bedrijven op een competitieve achterstand zet.

Deze wet richt zich op het verlagen van inflatie, stimuleren van schone energieproductie en verminderen van de nationale schuld door middel van onder andere substantiële belastingvoordelen. Zo wordt het Europees bedrijfsleven gelokt met vele subsidies om zich te vestigen in de VS en geholpen door relatief lagere energieprijzen.

NAVO en defensie-uitgaven

Een ander punt dat speelt is dat de VS met name onder de Trump-regering druk hebben uitgeoefend op andere NAVO-landen om hun defensie-uitgaven te verhogen. Dit kwam voort uit de bezorgdheid dat de VS een onevenredig groot deel van de financiële lasten dragen voor de defensie van het militaire bondgenootschap.

Deze druk heeft geleid tot een toename van de defensie-uitgaven van verschillende NAVO-landen, hoewel de mate waarin landen dat hebben gedaan varieert. De NAVO heeft afgesproken dat elk lid-land streeft naar het uitgeven van ten minste 2 procent van hun bbp aan defensie, een doel dat sommige landen inmiddels hebben bereikt. Andere zijn nog bezig om dit doel te halen. Nederland zet inmiddels stappen om dit te bereiken.

De discussie over de NAVO-bijdragen blijft relevant, vooral in het licht van de huidige geopolitieke spanningen. Denk daarbij aan de oorlog in Oekraïne en de veranderende veiligheidssituatie in Europa en daarbuiten.

Impact op handelsrelatie

Het beleid van de regering-Trump zorgde destijds voor veel spanningen en veranderingen in de handelsrelatie tussen Europa en de VS. Een herhaling van dit scenario is niet ondenkbaar. Dat concludeerde onlangs ook de Rabobank in een recent verschenen onderzoeksrapport. “In eerste instantie zal de Nederlandse export geraakt worden, omdat Nederlandse producten duurder worden voor de Amerikanen” , waarschuwen Rabobank-economen. “Maar de tarieven kunnen ook de Nederlandse import raken. Op het moment dat de Verenigde Staten hogere importtarieven heffen over Europese producten, zal de Europese Unie daarop hoogstwaarschijnlijk reageren door ook hogere tarieven op Amerikaanse producten te heffen. Hierdoor ontstaat een handelsoorlog.”

Antwoord op vraag

Staat ons daadwerkelijk een herhaling te wachten van het verleden? Om antwoord te geven op deze vraag organiseert evofenedex de bijeenkomst Supply Chaingers XL, met onder meer sprekers als Henne Schuwer, die in de Trump-periode ambassadeur voor Nederland in Washington was. Hij zal ingaan op de invloed van de Amerikaanse verkiezingen en andere geopolitieke ontwikkelingen op de ketens van handels- en productiebedrijven.

Naast ambassadeur in Washington (2015-2019) en Brussel (2010-2015) was Schuwer ook directeur van het Private Office van de secretaris-generaal van de NAVO (2007-2009) en plaatsvervangend permanent vertegenwoordiger bij de EU (2002-2006). Tegenwoordig is hij director Europe bij het Centre for Political and Diplomatic Studies en senior advisor bij Kreab International.

Dit artikel is geschreven door Nanne Schriek, projectmanager Supplychainmanagement en Casper Roerade, beleidsadviseur Mainports & Internationale Supplychains. Beiden zijn werkzaam bij evofenedex.

Bijeenkomst Supply Chaingers XL

Wendbaar en weerbaar reageren op toekomstige verstoringen is een noodzaak geworden. Wat staat de supplychains te wachten? Hoe bereid je je organisatie voor om meer resilient te reageren op de invloeden van buitenaf? En hoe ga je hier als mens mee om? Deze vragen staan centraal tijdens de bijeenkomst Supply Chaingers XL op 1 oktober. Leden van evofenedex die voldoen aan het profiel van een supplychainprofessional kunnen zich kosteloos inschrijven.