15-12-2024
Gastcolumn: Van hotspot naar logistieke hutspot
GIn 2019 stelde rijksadviseur Berno Strootman logistieke clustering voor als oplossing voor ‘verdozing’. Veel grote vastgoedbeleggers hebben er ook een voorkeur voor, want in een gebied dat al is ingericht voor logistiek loopt hun investering minder risico. Sinds twintig jaar wordt de jaarlijkse prijs voor Logistieke Hotspot uitgereikt, vrijwel altijd aan Midden- of West-Brabant of Noord-Limburg, en recent ook aan Almere/Lelystad of Twente. Regio’s waar vergelijkbare logistieke bedrijven vaak horizontaal worden geclusterd.
Dit heeft allerlei strategische voordelen. Vergelijkbare logistieke bedrijven kunnen in theorie gezamenlijk gebruikmaken van vervoer over water en spoor, van andere voorzieningen en van personeel. Daarnaast zijn er ook nadelen. In de praktijk zijn bedrijven in zo’n cluster vaak elkaars schaarse personeel aan het wegrekruteren en leidt huisvestiging van arbeidsmigranten tot gedoe. In mijn proefschrift ‘Landscapes of Trade’ toon ik aan dat regio’s die op concentratie van grote distributiecentra hebben ingezet, sterk afhankelijk daarvan zijn geworden, terwijl maakindustrie en agrofood daar juist meer zijn weggetrokken. Op termijn is die economische monocultuur een risico voor de regionale veerkracht.
Door schone techniek, slimme zonering en flexibel (modulair) vastgoed kan logistiek integraal onderdeel worden van de leefomgeving
Senior onderzoeker bij Erasmus Centre for Urban, Port & Transport Economics.
Een andere suggestie van de rijksadviseurs die minder aandacht heeft gekregen, multifunctioneler logistiek, is daarom kansrijk. De circulaire economie die we in Europa tot 2050 gaan optuigen, kent bijvoorbeeld complexe ketens met veel meer handelingen dan alleen distributie. Goederen worden in circulaire ketens immers ook ge(de)monteerd, gerepareerd en gerecycled. De logistiek die dit gaat faciliteren zal daarom meer verweven moeten zijn met de maakindustrie, op locaties nabij consumenten en producenten om aan te kunnen takken op regionale goederenstromen, en nabij schaars (technisch) geschoold personeel. Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat de ruimtelijke impact en de werkomstandigheden van logistieke hallen worden verbeterd.
Logistiek verticaal clusteren met andere functies in een gebied gebeurt in het buitenland vaker. Zo worden in grote productiecentra van elektronica in Azië vaak assemblage en logistiek naast of boven elkaar geplaatst, net als in industriële handelszones aan de grens van de VS met Mexico. Door schone techniek, slimme zonering en flexibel (modulair) vastgoed kan logistiek integraal onderdeel worden van de leefomgeving. Project Chapelle International in Parijs laat zien dat je prima kunt samenleven met logistiek.
De logistieke hutspot van de toekomst kan – net als mijn moeders hutspot – een regionale variatie zijn op een basisrecept, afhankelijk van de activiteiten en goederenstromen in een gebied. Bijvoorbeeld een distributiecentrum van een supermarktketen met een ledfarm voor tuinkruiden daarbovenop, geflankeerd door huisvesting van arbeidsmigranten. Of een stadshub voor pakketjes met in de kelder een recycling- en maakhub voor verpakkingen en op het dak flexibele units voor cateringbedrijfjes. Of een Europees distributiecentrum van elektronica gecombineerd met een refurbishing- en reparatiehub, naast een mbo/hbo-opleidingscentrum. Hoe smaakt de logistieke hutspot in jullie stad?
Merten Nefs
Merten Nefs