Samen stappen zetten voor circulariteit

“Door producten retour te halen bij klanten, kun je die producten of onderdelen ervan opnieuw inzetten en verkopen. Dit heeft tot gevolg dat je minder afhankelijk bent van je leverancier”, legt projectleider Supplychainmanagement Rick Stroecken van evofenedex uit. “Mocht er een verstoring in de reguliere supplychain zijn, bijvoorbeeld door een oorlog of blokkade in het Suezkanaal, dan heb je als bedrijf nog een andere stroom van inkomende (retour)goederen. Hier komt nog bij dat je minder gevoelig bent voor prijsstijgingen, omdat je minder producten hoeft in te kopen. Bij een flinke verstoring schieten kosten vaak omhoog. Denk aan productiekosten die stijgen door een gastekort of containerprijzen die flink oplopen door een crisis. Circulair ondernemen is dus positief voor de leveringszekerheid en verlaagt de impact van prijsvolatiliteit. En dat is gunstig in een tijd waarin verstoringen elkaar opvolgen en dat blijven doen.”

Pilot

Om het bedrijfsleven te helpen, organiseerde evofenedex de pilot ‘Circulair ondernemen in de praktijk’. In zes weken tijd kwam een groep van twaalf lidbedrijven bij elkaar, die vertegenwoordigd waren door een werknemer met een logistieke achtergrond en een werknemer uit een andere divisie. “Circulariteit is een transitie waarin de rol van de logistiek ontzettend belangrijk is”, aldus Stroecken. “Als spil in het web hebben logistieke of supplychainmanagers zicht op de materiaalstromen die de organisatie in- en uitgaan en zicht op en controle over het werkkapitaal. Ook hebben ze een plek in de boardroom. Hier komt nog bij dat logistiek al vaak schakelt met afdelingen als marketing en sales om het uitleveren van actieorders en de levering van spoed- en displaybestellingen en dergelijke af te stemmen.”

Volgens Stroecken is circulariteit een transitie die niet alleen het logistieke domein aangaat, maar impact heeft op de gehéle bedrijfsvoering van een organisatie. “Hiervoor is het belangrijk dat er in een organisatie contact is tussen verschillende afdelingen om alle uitdagingen rond productontwikkeling, retouren van producten en nieuwe businessmodellen te bespreken. Daarom is het van belang dat tijdens onze bijeen- komsten over circulariteit een bedrijf met werknemers van verschillende afdelingen aanwezig is om van elkaar te leren en met elkaar na te denken over het onderwerp. Via deze weg neem je ook direct een barrière weg. Veel organisaties zijn immers nog steeds verdeeld in silo’s, waardoor afdelingen maar mondjesmaat met elkaar overleggen of contact hebben.”

Meting en oefeningen

De eerste bijeenkomst voor de pilot stond in het teken van het ‘startpunt’. Naast een gedeelte om de kennis over het thema op te frissen, konden de deelnemende bedrijven de ‘Circulaire Volwassenheids Meting’ doen. Deze meting, ontwikkeld door Route Circulair en Hogeschool Utrecht, gaf de bedrijven een kijkje in hun eigen circulaire prestaties. Deze waren opgedeeld in tien verschillende thema’s, waaronder strategie, leiderschap en cultuur, product en dienst, en ketensamenwerking.

De tweede bijeenkomst stond in het teken van huidige en toekomstige logistieke processen. Door middel van verschillende oefeningen werd in kaart gebracht hoe de keten van de twaalf bedrijven er op dit moment uitziet en waar toekomstige kansen liggen voor circulaire processen. Tijdens de derde en laatste bijeenkomst presenteerde een aantal deelnemers hun plannen om stappen te zetten op het gebied van circulariteit. Over een halfjaar komen de bedrijven opnieuw bij elkaar om hun eerste ervaringen te delen.

Vragen van klanten

Een van de deelnemers is Hessam Raisifar. Hij is manager Customer Operations bij TANITA, een Japans merk dat wereldwijd geavanceerde medische weegschalen verkoopt. “Wij hebben grofweg drie grote klantengroepen. De sportscholen, de medische wereld en consumenten. Wij willen mensen motiveren om zelf de controle te nemen over hun gezondheid en zien dat ze dit sinds corona ook meer doen. Hierdoor zijn onze online bestellingen de afgelopen jaren omhooggeschoten.”

Op het gebied van circulariteit kwam er uit de Circulaire Volwassenheids Meting dat het bedrijf wel iets doet, maar nog niet genoeg. “Tegelijkertijd zien we dat onze klanten ook steeds meer willen weten. Bijvoorbeeld welke plasticsoorten in ons product zitten en waaruit het verpakkingsmateriaal bestaat. Dat komt ook deels door wetgeving. Deze pilot van evofenedex was daarom ideaal voor ons om in te stappen. Want we willen echt stappen zetten. Wat goed is, is dat we al een kwalitatief hoogwaardig product hebben.”

Urgentie voelen

De pilot leverde honderden vragen op. “Die hebben we doorgestuurd naar ons hoofdkantoor in Japan”, aldus Raisifar. Inmiddels is het balletje gaan rollen en heeft hij samen met zijn collega die de pilot ook heeft gevolgd een presentatie gegeven aan het lokale management. “Samen met onze customer service kijken we nu naar de retourlogistiek. Hoe kunnen we een goed proces opzetten om producten als refurbished te verkopen? Het bleek dat onze collega’s in Amerika met hetzelfde vraagstuk worstelden, dus we kunnen nu mooi samen optrekken. De eerste stappen hebben we inmiddels gezet.”

Een mooi eerste resultaat, maar Raisifar wil meer. “Circulariteit moet, zoals benadrukt tijdens de pilot, ook in de strategie van het bedrijf gaan zitten. In het najaar hebben we een internationale bijeenkomst van TANITA en dan staat het op de agenda. Iedereen moet de urgentie voelen, van hoog tot laag. Denk aan zoiets als de Europese wet over het recht van reparatie die eraan komt. Daar moeten wij ons ook op voorbereiden. Maar ook het grondstoffentekort gaat een belangrijke rol spelen de komende jaren.” Bedrijven die nog geen stappen hebben gezet, adviseert Raisifar om klein te beginnen, aanbevelingen die uit de volwassenheidsmeting komen helpen hierbij. “Probeer er tijd voor vrij te maken, hoe lastig dat ook is. Breng het gesprek intern op gang en kijk naar je activiteiten. Dankzij de bijeenkomsten bij evofenedex zijn wij aan het denken gezet. Zijn wij klaar voor een wereld die verandert?”

Intrinsieke motivatie

Bij Isero zijn ze al een paar stappen verder. Dit bedrijf heeft inmiddels een aantal succesvolle circulaire projecten in gang gezet, vertelt manager Concepten Hendrik Stiksma. “Wij zijn een groothandel voor bouw en industrie, die ontstaan is uit een samensmelting van verschillende familiebedrijven. Inmiddels hebben wij een landelijke dekking.” Werken aan duurzaamheid en circulair is iets wat inmiddels is ingebakken. “Het komt vanuit een intrinsieke motivatie om bij te dragen aan een betere wereld, ook op de lange termijn.”

Een groot deel van de klanten van Isero zit in de bouw. “Daar zie je dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt bij een aanbesteding. Zeker bij de grote projecten. Wij kunnen hieraan een bijdrage leveren en zo ons onderscheiden van de concurrenten. Uiteraard hebben we zonnepanelen geplaatst en ons wagenpark is voorzien van elektrische voertuigen. Wat écht bijzonder is, is dat we als enige in de branche niveau 5 hebben op de CO2-Prestatieladder. En we hebben nog een drietal stappen gezet. Zo kijken we kritisch naar ons assortiment en waar mogelijk vervangen we producten door groene alternatieven. Dat is best uitdagend, want je moet de producenten in de keten meekrijgen. Bovendien moet de werking net zo goed zijn en mag het niet veel duurder worden.”

Minder kilometers

De derde stap die door Isero is gezet is minder kilometers maken. Stiksma: “We zetten op een bouwplaats nu een container neer met de meestgebruikte producten. Dat scheelt de aannemers een hoop tijd en ritjes. Verder leveren we onze producten in green boxes, zonder verpakkingen. Daarnaast zorgen we voor een efficiënte logistiek door te vragen wanneer aannemers iets echt nodig hebben, zodat we de optimale route kunnen rijden. Is het écht vandaag nodig of kan het ook overmorgen? Dat levert al enorm veel op.”

De laatste stap waaraan Isero werkt is hergebruik van producten. “Op al onze vestigingen staat een box voor gebruikte werkkleding, schoenen en schoenen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Die box wordt naar GAIA gebracht, die de gebruikte artikelen benut als vulling voor autostoelen of als isolatiemateriaal. Ook kunnen klanten een eigen box krijgen op de vestiging. Ze krijgen dan een dashboard waarop te zien is hoeveel CO2, water en afval ze besparen met het inzamelen van de kleding. Die rapportage kunnen ze bijvoorbeeld weer gebruiken bij aanbestedingen.”

Het laatste circulaire project van Isero is onlangs in Amsterdam gestart, waarbij gebruikte wc-potten, wastafels en kranen een tweede leven krijgen. “Re-Use maakt ze grondig schoon, waarna ze via de vestiging een tweede leven krijgen. In het begin vroegen we aannemers om die spullen naar onze vestigingen te brengen, maar dat liep niet. Wat bleek? Ze willen niet half Amsterdam door met een vieze pot in de achterbak. Dat kost tijd, terwijl ze al extra tijd kwijt zijn, want slopen gaat sneller dan demonteren. Daar hebben we van geleerd. We zetten nu speciale containers neer op de bouwplaats, waar de spullen in kunnen. Dat werkt wél, want inmiddels hebben honderden stuks een tweede leven gekregen.”

Net als Raisifar adviseert ook Stiksma om klein te beginnen. “Het is vallen, opstaan en weer leren bij dit soort trajecten. Door in gesprek te blijven met onze klanten, kunnen we dingen aanpassen. Hou het doel voor ogen, maar bedenk dat er altijd meerdere wegen zijn om dat doel te bereiken. Blijf in gesprek met je ketenpartners en luister naar elkaar.”