Brussel pakt verpakkingen aan

In kaart brengen

De samenstellers van de nieuwe verpakkingsregels kijken nadrukkelijk vooruit. Voor 2030 hebben zij bindende streefcijfers voor hergebruik opgesteld, en voor 2040 indicatieve streefcijfers. Dit alles met het doel om het bedrijfsleven en consumenten bewust te maken en ervoor te zorgen dat er nu alvast stappen worden ondernomen. “Dat is vooral ook gedaan omdat ze in Brussel het idee hebben dat de nieuwe regels nog niet leven”, zegt Godfried Smit, secretaris-generaal van de European Shippers’ Council (ESC), de Europese vereniging voor verladers. “Het kan voor bedrijven dan ook geen kwaad om eens in kaart te brengen wat ze nu eigenlijk zelf gebruiken in hun verpakkingen. Welke materialen worden daarin toegepast? De maatregelen raken ook de verkoopafdeling. Want als bepaalde verpakkingen straks niet meer mogen, wat zijn dan de alternatieven? En als die alternatieven duurder zijn, worden je producten dan ook duurder? Het is goed om je daar eens in te verdiepen”, tipt Smit, die ook evofenedex vertegenwoordigt in Brussel.

Krimpfolie

Een product dat sterk getroffen wordt door de nieuwe maatregelen is krimpfolie. Het bedrijfsleven gebruikt dit product vaak om lading op een pallet vast te zetten en/of goederen tegen vocht te beschermen. Het is mechanisch vrij eenvoudig te recyclen en dat wordt ook op grote schaal gedaan. Maar experts twijfelen over de herbruikbaarheid, zegt Damian Krefeld*, een Duitse ­verpakkingsspecialist die werkt bij een groot bedrijf en daarom liever niet met zijn echte naam in dit artikel wil.

“Het is de bedoeling dat in 2030 40 procent van de krimpfolie geschikt is voor hergebruik. Daar zijn we als industrie helemaal niet tegen – ook al omdat krimpfolie een belangrijke rol speelt bij het vastzetten van lading in de transportsector – maar ik heb tot nu toe nog niemand gesproken die hergebruik van krimpfolie voor mogelijk houdt. Het is nu eenmaal ontworpen als materiaal voor eenmalig gebruik en verliest zijn prestaties zodra het is uitgerekt en verwijderd. Krimpfolie wordt voornamelijk gebruikt voor veiligheid bij transport. Maar als eenmaal op de bestemming de folie is uitgetrokken, is het één grote knoedel. Kun je die folie dan nog een tweede keer gebruiken?”, vraagt Krefeld een tikje retorisch. 

Kunststof vat

Volgens de expert zijn gesprekken op Europees niveau de juiste richting om samenhangende duurzaamheidsregels te implementeren, maar bevatten de nieuwe verpakkingsregels in Brussel enkele opdrachten die moeilijk uit te voeren zijn. “Er staat dat producten of verpakkingen hergebruikt moeten kunnen worden in een closed loop- of open loop-systeem. Maar de vraag is: hoe vaak moeten de voordelen [van gerecyclede krimpfolie, red.] ten opzichte van pakketten voor eenmalig gebruik opnieuw worden bevestigd? De EU wil daarvoor in 2026 criteria publiceren, maar er is nog niets definitief.” 

Krefeld vervolgt: “Neem een kunststof vat met een dicht deksel waarin specifieke stoffen bijvoorbeeld vanuit Duitsland naar Griekenland worden verscheept. Het schoonmaken van een dergelijk leeg vat, zodat het herbruikbaar is voor andere producten in Griekenland, is nogal een uitdaging op het gebied van kwaliteit en veiligheid. En als je zo’n vat terugstuurt naar Duitsland voor hergebruik, brengt dat niet alleen opslag- en ­verzendkosten met zich mee, maar ook een niet geringe extra CO2-uitstoot. En dat laatste voor, goed beschouwd, het opslaan en verzenden van lucht.” 

Hij heeft nog een ander praktijkvoorbeeld. “Plastic zakken voor vervoer van poeder- of vlokkenproducten zijn niet meer herbruikbaar als ze eenmaal kapot zijn. Als je voor dat soort verpakkingen hergebruik verplicht stelt, betekent dat letterlijk een verbod op dergelijke verpakkingen. Dat zou een dramatische verandering betekenen van vul- naar leegmaakgedrag van bepaalde industrieën. Dan praat je over iets wat veel verder gaat dan een beslissing over het verpakkingsmateriaal”, meent Krefeld.

Karton

Alternatieven bedenken voor plastic is volgens hem niet eenvoudig. “Mensen praten vaak over karton. Dit is zeker gemakkelijk afbreekbaar, maar het is minder geschikt voor transportdoeleinden. Zeker als je gebruikmaakt van zeecontainers; de luchtvochtigheid is daarin behoorlijk hoog en karton kan daar minder goed tegen. Of kijk eens naar bigbags. Daar kan makkelijk 1000 kilo in, maar zoek maar eens iets van karton met dezelfde eigenschappen”, aldus Krefeld. 

Karton is volgens hem redelijk goed te impregneren, waardoor het beter beschermd is tegen vocht. Maar een nadeel is dat bewerkt karton minder goed te recyclen is. Diverse bedrijven hebben al geëxperimenteerd met kartonnen verpakkingen die met tape werden dichtgeplakt, maar dat had als nadeel dat belangrijke aanduidingen op de verpakking (zoals logo's van gevaarlijke stoffen) na het lostrekken van de tape verloren gingen. Daarbij komt dan nog dat tape plastic bevat. Maar de industrie ziet het wel als een toekomstige kans om het afval van geïmpregneerd karton te gebruiken als alternatieve grondstof voor fossiel.

Waterflesje 

Als verpakkingsspecialist heeft Krefeld dus nog de nodige vragen over de nieuwe Europese regels. “Kijk ook naar de verschillende manieren om afval in te zamelen in Europese landen. In Duitsland wordt veel aan afvalscheiding gedaan, maar in Spanje of Italië doen ze dat op een heel andere manier. Of kijk naar aluminium- of PE-folie, die in veel verpakkingen wordt gebruikt om vocht en lucht binnen of juist buiten te houden. Er is nog geen echt proces bedacht om dit soort folie te recyclen”, zegt Krefeld. 

Tot slot merkt hij op dat de voorgestelde regels ook niet erg duidelijk zijn over hoe vaak een verpakkingsartikel hergebruikt moet worden. Met een waterflesje gaat dat gemakkelijk: je levert het in, het wordt schoongemaakt en er wordt nieuw water toegevoegd. Maar bij een kunststof vat of een bigbag – dat zijn immers ook verpakkingen – is het een ander verhaal. Is één keer hergebruik voldoende? Of twee keer? De vraag is wat straks als conform moet worden beschouwd.”

Kortom is er nog een hoop onduidelijk, ook voor de ESC. Smit zal dit dan ook zeker aan­kaarten in Brussel. Dat geldt eveneens voor de praktische problemen die bedrijven bij strengere regelgeving voor krimpfolie ervaren.  

* Echte naam bij de redactie bekend.