Logistiek in Nederland onder druk door gebrek aan daadkracht en innovatie

Beide heren roepen op tot meer daadkracht vanuit de overheid en het bedrijfsleven: ”we zijn in Nederland niet in staat door te pakken; de executiekracht moet fors omhoog. Het gebrek aan daadkracht in combinatie met beperkte innovatie, vormt een bedreiging voor de sector.

Nederland staat al jaren aan de wereldtop op het gebied van logistiek. Toch ziet Paul dit niet als een vanzelfsprekendheid. Hij zegt: ”Nederland behoort al jaren tot de wereldtop op het gebied van logistiek, we moeten ons echter wel serieus inspannen om die positie te behouden.” De logistiek wordt in zijn ogen, als sector, vaak onderschat, ondanks de onmisbare rol die het speelt in de welvaart. Dagelijks worden winkels en horecagelegenheden probleemloos bevoorraad, een prestatie die, volgens Tjin-A-Tsoi, bewondering verdient: ”als je er goed over nadenkt, is het wonderlijk hoe gesmeerd de logistieke machine loopt.”

Geopolitieke en economische uitdagingen

Paul en Tjin-A-Tsoi, schetsen meerdere urgente uitdagingen die de logistieke sector bedreigen. Zo stelt Paul: ”allereerst zorgen geopolitieke ontwikkelingen voor onzekerheid. Weliswaar is onze logistiek robuust. Zo merkten consumenten nauwelijks iets van de blokkade in het Suezkanaal in 2021, toen containerschip Ever Given vastliep. Ook van de huidige spanningen in de Rode Zee is, vooralsnog, weinig te merken. Geopolitieke spanningen en de energietransitie, spelen een cruciale rol. Hoewel de Nederlandse logistiek vaak robuust blijkt, zoals tijdens die blokkade van het Suezkanaal in 2021, brengen wereldwijde spanningen risico's met zich mee. De logistiek speelt een sleutelrol bij die transitie, evenals bij het transport van de circulaire economie. We hebben het niet meteen morgen geregeld.” 

Daarnaast stelt Tjin-A-Tsoi dat Europa, voor productie en essentiële grondstoffen, afhankelijk is geworden van landen, als China. En ook de oorlog in Oekraïne kan zowel de Rotterdamse haven als het wegennet, beïnvloeden. Volgens hem is het van belang om de logistiek, vanuit veiligheidsperspectief, voor te bereiden op deze geopolitieke kwetsbaarheden.

Noodzakelijke investeringen en de dreiging van stagnatie

De logistieke sector is, voor toekomstige groei, afhankelijk van stevige investeringen in infrastructuur. Paul: ”verschillende modellen geven aan dat we zonder investeringen straks van 's ochtends tot 's avonds in de file staan. De topsector zet zich in om de bestaande infrastructuur beter te benutten en om te investeren in innovatie. Dit is hard nodig, omdat de middelen voor daadwerkelijke nieuwe infrastructuur beperkt zijn.”

Volgens een recent TNO-rapport zijn miljarden euro’s nodig voor verbeteringen aan wegen, bruggen en spoorwegen, om de verwachte groei van twintig procent te kunnen opvangen. Zonder deze investeringen dreigt stagnatie door congestie, wat de groei zal remmen. ”Ik constateer dat heel veel plannen door excessieve regelgeving, trage besluitvorming en beperkte experimenteerruimte, niet van de grond komen”, merkt Tjin-A-Tsoi op. Dit vormt, volgens hem, een grote uitdaging voor de sector en vertraagt innovaties die nodig zijn voor een duurzame toekomst.

Rol van publiek-private samenwerking voor verduurzaming

De Topsector Logistiek, onderdeel van de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Waterstaat, speelt een sleutelrol in de publiek-private samenwerking om duurzame en innovatieve oplossingen in de logistieke sector te stimuleren. “Samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen, is hierbij essentieel”, aldus Paul. “Innovaties die binnen de Topsector worden ontwikkeld, moeten uiteindelijk daadwerkelijk landen bij bedrijven, anders blijven ze theoretische projecten.”

“‘We zijn erop gebrand om, binnen de strikte wet- en regelgeving én de vaak beperkte financiële middelen, oplossingen te zoeken waarmee we de sector zowel kunnen verduurzamen als concurrerend houden”, legt Paul uit. “Het programma Joint Corridors Off-Road is hier een voorbeeld van; miljoenen containers worden verplaatst van de weg naar het spoor of de binnenvaart. Ook ondersteunt TNO de bouwsector met realtime meetprogramma’s, die een reductie van stikstofuitstoot mogelijk maken, wat weer nieuwe bouwprojecten mogelijk maakt.”

Belemmeringen door beperkte investeringen in innovatie

Tjin-A-Tsoi waarschuwt dat Nederland, evenals de rest van Europa, zwaar ondergekapitaliseerd is op het gebied van venture capital (durfkapitaal), vooral in vergelijking met de Verenigde Staten. Volgens hem moet er meer kapitaal beschikbaar komen voor risicovollere investeringen in innovatie. Hij wijst naar de pensioenfondsen, die traditioneel risico-averse investeringen aanhouden en pleit ervoor een deel van de beschikbare 1.600 miljard euro, vrij te maken voor venture capital.

Het tekort aan investeringen in innovatie, zowel door de overheid als vanuit het bedrijfsleven, is, volgens Tjin-A-Tsoi, een gevaar voor de economische groei op lange termijn. Om productiviteitsgroei te stimuleren, moeten bedrijven innovatie integreren in hun strategische plannen, vooral gezien de lage productiviteitsgroei in bepaalde sectoren.

Oproep tot meer lef en een innovatiebevorderend beleid

Om de innovatiekracht in Nederland te versterken, is, volgens Paul en Tjin-A-Tsoi, meer lef nodig van zowel de overheid als het bedrijfsleven. Paul roept op tot een sterkere durf bij bedrijven: ”dat we meer lef tonen.” Het is een boodschap aan zowel de overheid als aan het bedrijfsleven. Ook pleit Tjin-A-Tsoi voor regelruimte in wetgeving, zodat innovaties niet onnodig worden afgeremd. Paul stelt: “de governance (het besturen) rondom stimuleringsmaatregelen past niet bij het snelle karakter van innovatie. De complexiteit van subsidieaanvragen werkt niet voor de kleinere bedrijven. Een mkb’er kan zich geen ton veroorloven om een voorstel in te dienen. Die maakt zich druk over de cashflow van volgende week.”

Tot slot benadrukken beide geïnterviewden het belang van een constructieve samenwerking tussen publieke en private partijen, om Nederland toekomstbestendig te maken in een wereld vol geopolitieke onzekerheden.

Lees het volledige artikel op de website: managementscope.nl

Auteur: Ellis Bloembergen - beeld: Rogier Veldman