Vijf grote wijzigingen in Douanewetboek van de Unie

Het uit 2016 daterende Douanewetboek van de Unie (DWU) is dringend aan herziening toe. De belangrijkstere reden hiervoor is dat het werkveld en de taken van de Douane flink veranderd zijn. Zo vraagt de opmars van e-commerce een heel andere werkwijze en is het douanewerk veel meer gericht op compliance vanwege nieuwe milieudoelstellingen en de vele sancties. Na advies ingeroepen te hebben van een ‘wise persons group’ van externe specialisten, heeft de Europese Commissie in 2023 een voorstel gepresenteerd voor een herziening van het DWU, inclusief modernisering van de douane en digitalisering van processen. Hierin staan vijf grote wijzigingsvoorstellen. 

1. Vertegenwoordiging

In de nieuwe regelgeving introduceert de wetgever een systeem waarin slechts één persoon aansprakelijk is voor een juiste afhandeling van de douaneformaliteiten. In de meeste gevallen zal dat de importeur of exporteur zelf zijn. Voor import wordt dit gedefinieerd als de persoon die ‘de macht heeft om te bepalen dat goederen in de EU worden ingevoerd en van deze macht ook gebruikt heeft gemaakt’. In het nieuwe DWU blijft ook indirecte vertegenwoordiging mogelijk. Hierbij is de douane-expediteur de aangever en aansprakelijk voor het voldoen aan de formaliteiten.

2. Europese datahub

Er wordt nagedacht over een Europese datahub, die het delen van informatie tussen bijvoorbeeld de Douane, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en andere handhavers mogelijk maakt. Dit kan voordelig zijn voor bedrijven. Hoe de architectuur van zo’n datahub eruit gaat zien is vooralsnog niet duidelijk. Het lijkt erop dat de vorm meer die van een communicatieplatform zal zijn dan van een dataopslag. De EU wil de datahub eerst realiseren voor e-commerce in 2028. De volledige implementatie zou dan in 2038 zijn.

3. Van AEO naar T&C

In haar voorstel lijkt de Europese Commissie met Trust and Check (T&C) de status van Authorised Economic Operator (AEO) bijna geheel te willen vervangen. De grootste wijziging van T&C ten opzichte van AEO is dat bij T&C meer facilitatie mogelijk is. Deze facilitatie kan in de meest vergaande vorm leiden tot een systeem waarbij een bedrijf zelfstandig aan zijn douaneverplichtingen kan voldoen. Dus zonder verdere toepassing van een formaliteitenstelsel. Deze werkwijze is vergelijkbaar met de huidige aangifte voor de btw. De Commissie verwacht dat deze vereenvoudigde werkwijze een grote aantrekkingskracht zal uitoefenen op exporteurs en importeurs.

4. Douaneagentschap

Het is de bedoeling een douaneagentschap op te richten, dat in de EU het gelijke speelveld op douanegebied moet bewaken. De macht om nationale douanediensten te coördineren is een van de doelen van dit agentschap.. Een andere belangrijke taak voor het nieuwe agentschap wordt het verder vormgeven en het beheren van de datahub.

5. E-commerce

Voor wat betreft e-commerce is een van de eerste maatregel die in de huidige voorstellen voor het nieuwe DWU staat, de afschaffing van de vrijstelling van invoerrechten voor zendingen met een waarde onder de 150 euro. Dit is bedoeld om eerlijke concurrentie te bevorderen, aangezien veel kleine zendingen momenteel geen douanerechten betalen. Daarnaast zijn er vereenvoudigingen voor de e-commercestroom voorzien.

Tijdlijn moeilijk te voorspellen

De tijdlijn voor het voltooien van het DWU valt moeilijk te voorspellen. Het proces vereist goedkeuring van zowel de Europese Commissie, het Europees Parlement als de lidstaten, en dit kan tijd kosten, mede afhankelijk van onderhandelingen tussen de lidstaten. Binnen het Overleg Douane Bedrijfsleven – waar evofenedex bij is aangesloten – houdt een specifieke groep zich bezig met de stand van zaken rond de herziening van het DWU. Ook de Raad voor internationale handel van evofenedex bespreekt de ontwikkelingen regelmatig. Voor vragen en opmerkingen over de ontwikkelingen kunnen leden altijd terecht bij de secretaris, Agnieszka Brodacz. Op Europees niveau wordt de European Shippers' Council (ESC) regelmatig bijgepraat door de Europese Commissie. Leden van evofenedex kunnen ook bij de ESC hun wensen en zorgen inbrengen via Brodacz.

Dit artikel is geschreven door Godfried Smit, secretaris-generaal van de European Shippers' Council. Daarnaast is hij manager European Affairs bij evofenedex en vertegenwoordigt hij de ondernemersvereniging in Brussel.