"Goede bedrijven moeten zo min mogelijk last hebben van de douane"
24-11-2022 Bijna een jaar nu heeft staatssecretaris Aukje de Vries (VVD) op het ministerie van Financiën de Douane in haar portefeuille. “Ik vind het belangrijk dat het bedrijfsleven kan vertrouwen op de continuïteit van de Douane.”
‘’Een boeiende wereld om binnen te stappen.’’ Zo omschrijft Aukje de Vries haar kennismaking met de Douane, waarvoor zij sinds januari van dit jaar politiek verantwoordelijk is. In kabinet-Rutte IV is de in Leeuwarden geboren Friezin staatssecretaris voor Toeslagen en Douane op het ministerie van Financiën. Daarvoor zat zij tien jaar voor de VVD in de Tweede Kamer, waar ze lange tijd financieel woordvoerster was.
Bent u al gewend aan de wereld van de douane?
Aukje de Vries: “Ik heb al veel werkbezoeken gedaan, en daaruit krijg ik het beeld van een mooie, bevlogen organisatie die altijd in de oplossingsstand staat. En die altijd openstaat voor contact met het bedrijfsleven. Dat vind ik belangrijk, want de Douane is er ook om handelsstromen te faciliteren.”
De Douane is toch in de eerste plaats een handhavingsorganisatie?
“De Douane heeft een onafhankelijke rol. Ze is verantwoordelijk voor de inning enerzijds, en anderzijds voor het weren van goederen die hier niet horen. Daarnaast is de Douane een belangrijke schakel in de aanpak van de ondermijning. Daarbij gaat het om het veilig houden van ons land. Als je ziet welke gevolgen alle drugscriminaliteit in de samenleving heeft: jonge jongens die geronseld worden om drugskoerier te zijn, een advocaat die neergeschoten wordt, boeren die gedwongen worden om in een schuur een drugslab te hebben. Dat heeft zo’n impact. Tegelijkertijd is het zaak oog te houden voor de reguliere goederenstromen, zodat goede bedrijven in feite zo min mogelijk last hebben van de douane.”
“Ik vind het belangrijk dat het bedrijfsleven kan vertrouwen op de continuïteit van de Douane”
Hoe bewaakt u die balans?
“Dat blijft een zoektocht. Bij voorkeur door daar met betrouwbare partners afspraken over te maken. Bijvoorbeeld: binnenkort gaan we samen met de minister van Justitie en Veiligheid en van Infrastructuur en Waterstaat in gesprek met de grote rederijen. Hopelijk komen we dan tot afspraken om smokkel bij de bron aan te pakken. Ook proberen we waar het kan slim en innovatief te werk te gaan, met nieuwe technologie. Denk aan de inzet van speurhonden, waarbij die niet meer in een container hoeven te klimmen, maar kunnen ruiken aan een monster van lucht die uit containers wordt gezogen, zodat die niet open hoeven. Bestrijding van drugscriminaliteit kun je zo organiseren dat je alles tegenhoudt en controleert, maar slimmer is om het zo in te richten dat betrouwbare stromen vlot door kunnen.”
Omdat als het bedrijfsleven het niet goed aanpakt, het voor de Douane dweilen is met de kraan open?
“Als het bedrijfsleven niet de verantwoordelijkheid voelt om dat probleem aan te pakken, moet de Douane daar zwaarder op inzetten. Dan ben je slechter af, want dan komen er veel meer fysieke controles.”
Ziet u meer verantwoordelijkheidsgevoel bij bedrijven?
“Ja, het kan haast ook niet anders dan dat ze de noodzaak zien. Ook zij hebben er last van als een container langer op de kade staat voor controle. Ze hebben last van indringers op hun terrein die drugs uit containers halen. Daar komt soms geweld tegen eigen personeel bij kijken. Er kan altijd discussie zijn over de vraag of het genoeg is. Dat is een voortdurend gesprek. Maar ik zie dat iedereen er wel van doordrongen is dat het noodzakelijk is om hierin gezamenlijk op te trekken.”
U was in september op werkbezoek bij ECT in de haven van Rotterdam. Wat is uw indruk van die dag geweest?
“Ik heb in mijn tijd als Kamerlid al eens een bezoek gebracht aan ECT. Het blijft indrukwekkend om te zien om welke hoeveelheden het gaat op zo’n terminal. Ik vind dit soort werkbezoeken belangrijk om signalen uit de praktijk op te pikken: wat gaat er goed en fout, wat zijn ontwikkelingen waar we rekening mee moeten houden, waar moeten we op inspelen? Het is natuurlijk wel zo dat we niet alleen naar de grote terminals moeten kijken, maar ook naar de kleinere, die ook met de douane te maken hebben. Daarom ben ik nog niet zo lang geleden in de Eemshaven geweest. Er zijn meerdere plekken waar goederen binnenkomen. Als je te veel de focus legt op alleen maar Rotterdam, kan er een waterbedeffect ontstaan doordat stromen via andere havens binnenkomen.”
Of via havens in het buitenland. Hoe ziet u de samenwerking in internationaal perspectief?
“We werken nauw samen met andere douanes. We hebben intensieve contacten met België, in het bijzonder de haven van Antwerpen, die ook een belangrijke speler is. Met Hamburg ook. Ik denk dat het cruciaal is dat we die samenwerking zoeken, ook omdat veel bedrijven in meerdere havens werken. We zitten met elkaar in één douane-unie.”
Toch wil de aanpak in de ene haven nogal eens verschillen met die in de andere. Dat kan tot verstoringen leiden in het gelijke speelveld. Krijgt u die signalen?
“Het is soms ingewikkeld om het te vergelijken. In Nederland gaat het om andere stromen en volumes dan in andere landen. Daar moet je goed rekening mee houden. Soms kan een aanpak verschillen. Uiteindelijk moeten de barrières in elke haven even hoog liggen om ervoor te zorgen dat er geen foute goederen binnenkomen.”
Bij ECT in september ging het ook over de verstoringen in het IT-systeem van de Douane. Wat doet u om dat bij te sturen?
“Niemand is blij met die verstoringen, want ja, het heeft direct gevolgen voor bedrijven. Over het algemeen is de kwaliteit van het systeem goed, maar die verstoringen komen inderdaad voor, ze waren zelfs aanleiding voor dat werkbezoek. We hebben nu extra hardware ingezet, dat heeft het systeem iets stabieler gemaakt, maar we moeten ook weten waar de oorzaak van het probleem zit. Die hebben we nog niet kunnen achterhalen. Ik vind het belangrijk dat het bedrijfsleven kan vertrouwen op de continuïteit van de Douane.”
Is werkelijk niet bekend waar de oorzaak ligt?
“In dit geval niet, nee. Daar wordt druk naar gezocht. Het zit misschien in de koppelingen met andere systemen. Wat ook meespeelt: de Douane heeft de afgelopen periode met veel grotere volumes en dus aangiften te maken. Dit groeit naar 800 miljoen in 2023. Als je dat vergelijkt met andere landen in de Europese Unie, is dat gigantisch veel. Dat maakt het noodzakelijk dat we goed blijven investeren in IT om dat bij te kunnen benen.”
Wat is daarbij het internationale perspectief? Zou Europa niet moeten investeren in één systeem, in plaats van elk land voor zich?
“Er is veel overleg, niet alleen binnen de Europese Unie, maar ook op wereldniveau. Recent hadden we het congres van de World Customs Organisation in Maastricht. Daar is ook weer gesproken over samenwerking. Er wordt wereldwijd kennis uitgewisseld en samengewerkt aan slimme IT-oplossingen.”
Ligt dat niet voor de hand? Veel bedrijven in Europa hebben in meerdere landen met de douane te maken.
“Ja, maar er is wel één ding dat Nederland onderscheidt van heel veel andere landen, dat is de grote hoeveelheid goederen die via ons land binnenkomen. En elk land heeft zijn eigen systematiek voor de inning van de rechten.”
Is één systeem, ongeacht de omvang van het volume, een utopie?
“Ik denk dat het belangrijker is om ernaar te streven dat verschillende systemen goed aan elkaar gekoppeld worden. Dat er uitwisseling mogelijk is, zonder verstoringen. Uiteindelijk is IT een middel, geen doel. Het moet bijdragen aan de oplossingen voor de problemen die we ondervinden. En een oplossing voor het ene land is misschien geen oplossing voor het andere.” Die hebben we nog niet kunnen achterhalen. Ik vind het belangrijk dat het bedrijfsleven kan vertrouwen op de continuïteit van de Douane.”
Is werkelijk niet bekend waar de oorzaak ligt?
“In dit geval niet, nee. Daar wordt druk naar gezocht. Het zit misschien in de koppelingen met andere systemen. Wat ook meespeelt: de Douane heeft de afgelopen periode met veel grotere volumes en dus aangiften te maken. Dit groeit naar 800 miljoen in 2023. Als je dat vergelijkt met andere landen in de Europese Unie, is dat gigantisch veel. Dat maakt het noodzakelijk dat we goed blijven investeren in IT om dat bij te kunnen benen.”
Wat is daarbij het internationale perspectief? Zou Europa niet moeten investeren in één systeem, in plaats van elk land voor zich?
“Er is veel overleg, niet alleen binnen de Europese Unie, maar ook op wereldniveau. Recent hadden we het congres van de World Customs Organisation in Maastricht. Daar is ook weer gesproken over samenwerking. Er wordt wereldwijd kennis uitgewisseld en samengewerkt aan slimme IT-oplossingen.”
De Nederlandse arbeidsmarkt is krap. Hoe ziet die er voor de Douane uit?
“Net als bijna elke organisatie heeft de Douane een grote groep oudere werknemers die over niet al te lange tijd uitstroomt. We hebben daarnaast te maken met nieuwe taken waarvoor we extra mensen nodig hebben, zoals het handhaven van de sancties tegen Rusland en Belarus. Dus het is belangrijk dat we enerzijds mensen behouden, en anderzijds anticiperen op het aantrekken en opleiden van nieuw personeel. We hebben bijvoorbeeld het televisieprogramma ‘De Douane in actie’ gehad, dat is een mooie gelegenheid geweest om te laten zien welk type werk de Douane doet en hoe divers dat is. We gaan ook een campagne beginnen om mensen binnen te halen.”
Waarom is een campagne nodig?
“Omdat ik het belangrijk vind dat wij voldoende mensen hebben die op verschillende fronten het werk te kunnen doen. De Douane is cruciaal om criminaliteit te bestrijden, om sancties te handhaven, maar ook cruciaal om de reguliere handelsstromen te faciliteren. Daarvoor moet je echt op sterkte zijn.”
Is de Douane dat?
“Er komen veel vacatures aan, met name ook voor een ander type personeel dan we in het verleden zochten. Bij de Douane denken mensen nog vaak aan mannen en vrouwen in een uniform aan een slagboom bij de grens, of die op het vliegveld je koffers openmaken. Maar de Douane is ook een grote data-organisatie. We hebben mensen nodig die daarmee aan de slag kunnen, die IT-deskundigheid hebben. Ook dat willen we in de campagne laten zien.”
Dit artikel verscheen eerder in evofenedex magazine 9/2022
Vragen over internationaal ondernemen?
Agnieszka en haar collega's helpen je graag verder
Vragen over internationaal ondernemen?
Alice en haar collega's helpen je graag verder