“Bijna-incidenten zijn cadeautjes”
Oef, dat ging net goed. Wellicht is deze gedachtegang bekend, maar wat doe je ermee? Een bijna-incident is zeer waardevol, want blijkbaar is er een situatie die potentieel gevaarlijk is. Bedrijven die goed registreren, kunnen dus ongevallen voorkomen.
Een ongeval op de werkvloer heeft een enorm effect op een bedrijf. In de eerste plaats voor de getroffen werknemer, die soms lange tijd uit de roulatie is of in het ergste geval overlijdt. Daarnaast is de materiële schade vaak groot, ligt het bedrijf stil en komen er allerlei instanties langs om onderzoek te doen. De kosten kunnen enorm oplopen en een behoorlijke imagoschade opleveren. In veel gevallen is een ongeval te voorkomen, want vaak blijkt achteraf dat collega’s bijna hetzelfde hebben meegemaakt. Alleen hebben ze de ernst er niet van ingezien om het te melden. Hans Stegeman, hoger veiligheidskundige van evofenedex, vergelijkt de situatie met een hond. “Iedereen heeft angsten en mijn grootste angst is een grote hond. Als ik die zie, raak ik in paniek en vraag ik me af wat ik moet doen. Voor mij is dat een dreigende situatie. Maar voor jou misschien niet, want je bent niet bang voor honden of je vindt een hond van tot je middel helemaal niet groot. Datzelfde geldt voor meldingen in een bedrijf. De een noemt het een incident, de ander een kleinigheidje. Wanneer is het een bijna-incident en wanneer niet?”
Definitie
Volgens Stegeman is het belangrijk om de verschillen tussen een ongeval, een incident of een bijna-incident goed te definiëren. “Een incident is een vervelende gebeurtenis die plots plaatsvindt, waarbij geen letsel is. Een ongeluk is een onverwachtse gebeurtenis met flinke schade of letsel. Een bijna-incident is een stuk lastiger. Dan hebben we het over een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden en die hád kunnen leiden tot schade of letsel. Deze missers zijn cadeautjes.
Hoe meer je er registreert, des te beter kun je echte incidenten voorkomen. Als een bijna-incident zich twee keer heeft voorgedaan, kun je erop rekenen dat het de derde keer misgaat. Denk bijvoorbeeld aan een doos die bijna van de pallet valt. Je weet, die gaat een keer vallen.”
Terug naar de hond. “Dat is mijn grootste angst. Voor een heftruckchauffeur is dat het afrijden van een laaddock als de vrachtauto wegrijdt, omdat de wielblokken zijn weggehaald. Ik heb dat zelf meegemaakt bij een vorige werkgever. Een heftruckchauffeur kwam melden dat er een bijna-incident had plaatsgevonden, hij was namelijk met zijn heftruck tussen de dock en de vrachtauto beland. Toen ik hem vroeg waarom hij dacht dat dit een bijna-incident was en geen ongeval of incident, zei hij: ‘Ik leef toch nog’. Daarna vroeg hij meteen of hij weer verder mocht, want de heftruck werkte nog prima. Gelukkig was dit geen ongeval, maar wel een incident waar we van moesten leren. Hoe heeft dit plaatsgevonden? Zijn onze procedures op orde? Kortom, hoe kunnen we voorkomen dat het de volgende keer echt misgaat?”
“Hoe meer je er registreert, des te beter kun je echte incidenten voorkomen”
Betrouwbaarheid
Lastiger wordt het volgens Stegeman als de heftruckchauffeur in het bovenstaande voorval op tijd had geremd en niet van het dock was afgereden. “Dat is een voorbeeld van een bijna-incident en ook die zou je moeten melden. Maar in de praktijk zie je dat dat niet altijd gebeurt. Er zijn bedrijven die vragen om minimaal per jaar vijf bijna-incidenten te melden. Als dat bruikbare en betrouwbare informatie oplevert, kan zoiets werken. Maar ik ben meer voorstander van het kweken van bewustzijn over wat de verschillen zijn en wanneer medewerkers aan de bel moeten trekken.”
Volgens Stegeman is het belangrijk om risico’s met behulp van meldingen in kaart te brengen. “Wie de veiligheidspiramide kent, weet dat een ernstig ongeval gelijkstaat aan een x-aantal meldingen. Heb je de registratie op orde en de opvolging daarvan, dan kunnen incidenten en ongevallen worden voorkomen. Maak een verbeterplan samen met de betrokkenen op de werkvloer en ga aan de slag. In bijvoorbeeld de chemiesector worden bijna-missers en de oplossingen daarvan zelfs gedeeld met concurrenten. Zo leren ze van elkaar en worden ernstige ongelukken en incidenten voorkomen.”
In sommige gevallen van een ongeval of incident is een bedrijf verplicht die te melden. “Als er een ongeval plaatsvindt, moet in een drietal gevallen de Arbeidsinspectie worden ingelicht: bij overlijden, bij blijvend letsel en bij een ziekenhuisopname. Bedrijven met een milieuvergunning kunnen hierin lezen wanneer ze een melding moeten doen. In veel gevallen is dat bij de omgevingsdienst. Wij geven onze leden mee dat ze bijna-incidenten met gevaarlijke of schadelijke stoffen ook moeten melden bij de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport. Een kapot gevallen fles parfum, een lek in een drum of vat of een losse dop op een jerrycan bijvoorbeeld.”
Wat Stegeman betreft is het allerbelangrijkste dat bedrijven serieus aan de slag gaan met ongevallen, incidenten en bijna-incidenten. “Die laatste zijn echt cadeautjes, maar je moet ze wel uitpakken.”
Voorkomen is beter dan genezen
Een gezonde en veilig werkomgeving begint met een volledige Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Deze RI&E is verplicht voor alle ondernemers met personeel. Toch voldoet ruim de helft van de ondernemers hier niet aan. Wil je weten wat er allemaal in zo’n RI&E staat en hoe je dit kan gebruiken om jouw organisatie gezonder en veiliger te maken? Download dan onze whitepapers of bekijk de goede voorbeelden van andere leden.
Vragen over gevaarlijke stoffen?
Hans en zijn collega's helpen je graag verder
