Van der Veen: Zo creëer je veerkrachtige ketens

Leestijd: 4 minuten

07-05-2024 In de huidige turbulente tijden staat het realiseren van een veerkrachtige (resilient) supplychain bovenaan het verlanglijstje van veel organisaties. Dat is logisch ook, want in een wereld vol met verstoringen, geopolitieke spanningen en enorme opgaven op het gebied van ecologische en sociale duurzaamheid, moeten bedrijven met allerlei toekomstscenario’s kunnen omgaan.

En dat kan alleen als de hele organisatie, inclusief het ecosysteem waarin het opereert, is ingericht op het snel en flexibel kunnen reageren op de omstandigheden. Veerkracht is daarbij het toverwoord. Maar hoe realiseer je dat? Daar zijn vele antwoorden op, maar het blijkt steeds weer dat het belangrijkste tegelijkertijd ook het moeilijkste is: meer en betere ketensamenwerking. Een aanmoediging.

Onderzoek

Samen met onder andere Hogeschool Windesheim en Rijksuniversiteit Groningen, is evofenedex betrokken bij een onderzoek over hoe bedrijven de veerkracht van hun ketens kunnen verbeteren. Daarbij worden vijf zogenaamde ‘capabilities’ oftewel aandachtsgebieden, onderscheiden die tot een betere supplychain veerkracht kunnen leiden, namelijk wendbaarheid (agility), redundantie, zichtbaarheid, flexibiliteit en samenwerking. Hierbij gaat wendbaarheid over bijvoorbeeld korte levertijden en snelle (beslissings)processen. Redundantie betreft onder andere het aanhouden van extra voorraden of een overcapaciteit. Onder zichtbaarheid vallen initiatieven zoals het in beeld hebben van de gehele keten en van betrouwbare forecasts (vraagvoorspellingen). Bij flexibiliteit moet worden gedacht aan zaken, zoals modulair productontwerp en het kunnen inzetten van verschillende transportsystemen. Samenwerking tenslotte bevat allerlei initiatieven die met ketenpartners worden gedeeld.

Voorraden

Het is duidelijk dat, als je een veerkrachtige keten wilt realiseren, alle vijf de aandachtsgebieden tegelijkertijd een rol spelen. In de praktijk denken bedrijven vaak het eerst aan het aanhouden van extra voorraden en/of overcapaciteit. Afgezien van de meerkosten, is dat relatief eenvoudig om te doen. Deze aanpak was bijvoorbeeld te zien in de keten van fietsen. Door de coronacrisis explodeerde de vraag naar fietsen en waren er tegelijkertijd grote leveringsproblemen. Niet onlogisch dus dat bedrijven besloten om grotere voorraden aan te houden. Het gevaar van een dergelijke aanpak is echter ook evident. Bij het vergroten van de voorraden, liggen opslingereffecten op de loer. Mede omdat fietsen sterk modegevoelig zijn (met name op het gebied van elektrische fietsen zijn er steeds weer nieuwe ontwikkelingen) is een aantal bedrijven daardoor flink in de problemen gekomen.

Jack van der Veen, hoogleraar Supply Chain Management
Nyenrode Business Universiteit.

Rijtjes

Als we het rijtje van vijf aandachtsgebieden ordenen langs de lat van relatief minder krachtig naar heel krachtig en daarnaast nog een ander rijtje maken van relatief eenvoudig naar moeilijk te implementeren, dan komen we waarschijnlijk in beide gevallen tot eenzelfde rijtje. Redundantie is redelijk goed te doen, maar niet zo krachtig. (Keten)samenwerking brengt een grote verandering in hoe bedrijven opereren, maar is wel heel effectief om veerkracht te realiseren. Daarbij geldt bovendien dat ketensamenwerking ook een positieve impact heeft op de wendbaarheid (door samenwerking kan men sneller beslissen door de keten heen) en op zichtbaarheid (samen heb je een veel beter inzicht in zowel de hele keten, als in waar de bottlenecks liggen).

Essentie

Om goed te begrijpen waarom ketensamenwerking zo fundamenteel is voor het realiseren van een veerkrachtige keten, maar tegelijkertijd zo lastig te realiseren is, kunnen we teruggaan naar de essentie. Het maken en leveren van een eindproduct is een proces dat bestaat uit vele stappen, die worden uitgevoerd door vele gespecialiseerde bedrijven, die samen een keten vormen. En binnen elk van die bedrijven zijn er weer specialisten, die ieder zo een eigen taak hebben. Als elke dag ongeveer hetzelfde moet gebeuren, dan kun je één keer duidelijk afspreken wie wat doet en hoe het gedaan moet doen. Dit leg je vervolgens vast in taakomschrijvingen en in contracten. Daarbij geldt het adagium dat, als iedereen elke dag steeds een beetje zijn best doet binnen de eigen taakomschrijving, het geheel ook beter wordt. Dit is de manier waarop we traditioneel ketens hebben ingericht en dit is hoe we organisaties in elkaar hebben gestoken.

Veranderingen

Echter in onze huidige tijd is niet elke dag meer hetzelfde. We leven in een tijdperk van voortdurende kleine en grote veranderingen. Kortom, elke dag is er wel weer wat anders aan de hand. En als we dan een goede prestatie willen leveren, dan zullen we, als keten, elke dag opnieuw, samen goed moeten afstemmen hoe we dat varkentje nu weer gaan wassen en daarbij hebben we iedereen hard nodig. Om als keten veerkrachtig te zijn, is samenwerking binnen de keten dan ook cruciaal. En dat vraagt dus ook om een hele andere inrichting van de keten. Niet langer werken in silo’s, waarin de specialisten bij elkaar zitten in afdelingen, maar werken in multifunctionele procesgerichte teams. Het delen van informatie en het gezamenlijk verbeteren, leren en innoveren, is keihard nodig om de nieuwe uitdagingen aan te kunnen. Dit vraagt veel van de organisatiecultuur en van het leiderschap. Onderling vertrouwen wordt een belangrijke maatstaf. Kortom, ketensamenwerking is niet per se makkelijk te realiseren. Maar het is eigenlijk de enige manier waarop je echt veerkrachtig kunt worden.

Deze artikel is geschreven door Prof. dr. Jack AA van der Veen, Leerstoel Supply Chain Management, Nyenrode Business Universiteit.

De Supplychain van de Toekomst staat of valt met de integratie van supplychain innovaties. In samenwerking met Nyenrode Business Universiteit organiseren wij een unieke 6-daagse collegereeks.