Geopolitiek: een korte inkijk
Gastcolumn van Herman Annink, directeur bij RSM: "Dit kan bedrijven met Chinese én Amerikaanse zakelijke relaties op korte termijn voor problemen en dilemma’s plaatsen"
Het overleg van Rutte met Biden over het verminderen van de export van chipmachines door ASML aan China, is sprekend voor de geopolitieke en geo-economische verhoudingen tussen de Verenigde Staten (VS) en China, en de consequenties daarvan voor Europese bedrijven. Nieuwe regels en initiatieven van de VS en de Europese Unie (EU), en aangescherpte Nederlandse standpunten hebben vergaande implicaties voor exporteurs. Actueel inzicht in en begrip van nieuwe regels, goede voorbereidingen met gerichte (risico)analyses en toereikende compliancemaatregelen zijn essentieel.
De Amerikaanse ‘Supply Chain Resilience Act’ en ‘Buy American Act’ beperken Chinees eigendom of beschikkingsmacht over emerging and foundational technologies, zoals semiconductors en het gebruik van Chinese technologie in Amerikaanse overheids- of defensieprogramma’s. De extraterritoriale werking van deze nieuwe en veranderende regels heeft directe gevolgen voor de activiteiten van Nederlandse bedrijven met sterke Amerikaanse relaties. Bovendien veranderen de export controls and sanctions van de VS regelmatig.
Nederlandse bedrijven krijgen daarnaast te maken met de Europese duurzaamheidsmaatregelen van de Green Deal, zoals nieuwe verslagleggingsregels en de Corporate Sustainability Due Diligence Directive. Negatieve gevolgen van de supply/delivery chain voor mensenrechten en klimaat moeten worden bepaald, beperkt en hierover moet verantwoording worden afgelegd. De Europese dual-useverordening legt sinds 2021 meer nadruk op bescherming van mensenrechten en implicaties van emerging technologies in het bijzonder. Een consistente interpretatie en toepassing hiervan in alle EU-lidstaten blijkt niet uit de praktijk. Exporteurs kunnen omgaan met deze onduidelijkheid en onzekerheid door lokale vergunningaanvragen gedegen voor te bereiden en te onderbouwen.
Van oudsher is het Europese en Amerikaanse buitenland- en veiligheidsbeleid ook gericht op bescherming van ‘gevoelige’ zaken, en tegen het gebruik hiervan voor massavernietigingswapens, militair eindgebruik en/of door militaire eindgebruikers. Nu richt dit beleid zich breder op economie, handelsrelaties, klimaat, mensenrechten, (cyber)veiligheid en digitale transformatie. In de Trade and Technology Council proberen de EU en VS gezamenlijke standpunten over deze onderwerpen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld over de semiconductorindustrie en de daarbij behorende exportcontroles. Velen beschouwen dit initiatief als een Amerikaanse poging de economische macht van China te beperken en Europa hierbij als partner te betrekken. Voor Nederlandse exporteurs is het belangrijk deze ontwikkelingen te volgen.
De Chinese reactie is vooralsnog beperkt gebleven tot het invoeren van exportcontroles en sancties met extraterritoriale werking naar Amerikaans model. Dit kan bedrijven met Chinese én Amerikaanse zakelijke relaties op korte termijn voor problemen en dilemma’s plaatsen.
Dichter bij huis ten slotte, ervaren bedrijven bij het aanvragen van exportvergunningen direct de afwegingen van de Nederlandse autoriteiten als gevolg van de internationale ontwikkelingen. Bijvoorbeeld ten aanzien van China (spanningen in de Zuid-Chinese Zee rondom Taiwan, interne repressie), Saoedi-Arabië, (conflict Jemen) en Turkije (positie van de Koerden en het risico van doorlevering naar Iran of Syrië). De Rijksoverheid verwacht van bedrijven concrete invulling in het Interne Compliance Programma van naleving van standaarden van internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen, naast die van exportcontroles en sancties. Een gedegen voorbereiding blijkt hiervoor in de praktijk onontbeerlijk.
Dit artikel is geschreven door Herman Annink, directeur bij RSM. Het artikel is ook verschenen in globe, het vakmagazine van evofenedex voor internationaal ondernemen.
Vragen over internationaal ondernemen?
Alice en haar collega's helpen je graag verder
