Achtergrond - Het leveren van hulpgoederen en btw

Sunkraïne wordt geconfronteerd met vele gevolgen van de oorlog in Oekraïne, zoals hogere transportkosten door oplopende dieselprijzen, het moeten kiezen van alternatieve transportroutes en het niet aankomen van de bestelde olie uit Rusland en Oekraïne. Daarnaast is er een tekort aan uit Oekraïne afkomstige vrachtautochauffeurs omdat deze meevechten in de oorlog. Ook zijn er betalingsmoeilijkheden door het stopzetten van Russische betalingen via SWIFT en de opgelegde sancties aan Rusland.

Het bedrijf heeft veel contacten in Oekraïne en laat, om de inwoners daar te helpen, een aantal van zijn vrachtauto’s naar Polen en Oekraïne rijden met hulpgoederen. Het gaat onder meer om aggregaten, dekens, slaapzakken en matrassen, die door de onderneming worden ingekocht in Nederland. Bovendien vervoert Sunkraïne - tegen een gereduceerde vergoeding - hulpgoederen naar Oekraïne voor andere ondernemingen. Sunkraïne brengt ook olie, die geschikt is voor consumptie, uit de eigen voorraad naar Polen en Oekraïne en er rijden eigen bussen heen en weer naar de grens van Oekraïne om vluchtelingen naar Nederland te brengen.

Btw-effecten

Op het moment dat Sunkraïne goederen inkoopt en deze vervoert naar Oekraïne en Polen om daar gratis uit te delen aan de door oorlog getroffen Oekraïners, moet Sunkraïne er rekening mee houden dat de goederen niet in het kader van de onderneming gebruikt worden. De (import-)btw die verband houdt met de inkoop van de goederen mag Sunkraïne daarom niet in aftrek brengen.

Daar waar Sunkraïne zonnebloemolie schenkt aan getroffenen in Oekraïne vanuit haar eigen voorraad, wordt dit voor de btw gezien als een belaste levering in Nederland omdat op de inkoop van grondstoffen btw in aftrek is gebracht. Omdat de leveringen niet gedaan worden in verband met de economische activiteiten van de onderneming, moet Sunkraïne btw afdragen door middel van het aangeven van een onttrekking.

Kosten van transport, zoals diesel, die gemaakt worden voor het vervoer van de hulpgoederen naar Oekraïne en Polen, worden ook niet gemaakt in het kader van de onderneming. De btw die daar op drukt in binnenland en buitenland, mag dus ook niet in aftrek genomen of teruggevorderd worden in Nederland of andere landen waar deze kosten gemaakt worden.

Vervoer voor anderen

En hoe zit dat nu met de hulpgoederen die Sunkraïne tegen een gereduceerd tarief vervoert voor andere ondernemingen? In eerste instantie voert Sunkraïne deze transporten uit in het kader van haar onderneming, en is de btw op de kosten die hiervoor gemaakt worden aftrekbaar. Het leveren van transportdiensten waarbij de goederen naar Oekraïne worden getransporteerd, valt onder het btw-nultarief (diensten die samenhangen met uitvoer). Als de goederen niet verder komen dan de opvanglocaties in Polen, moet Sunkraïne echter wel 21 procent btw in rekening brengen aan haar Nederlandse afnemers. Deze afnemers mogen deze btw waarschijnlijk niet in aftrek brengen omdat het geen activiteiten betreft in het kader van hun onderneming.

Anders is het als de kosten die in rekening worden gebracht, niet meer dan symbolisch zijn. Dan is er geen sprake van een dienst in het kader van de onderneming. Sunkraïne brengt dan geen btw in rekening aan de afnemers van het transport, maar mag de btw op de kosten die gemaakt zijn in verband met deze transporten, niet in aftrek nemen. Het onder de kostprijs uitvoeren van de transporten hoeft echter niet te betekenen dat er sprake is van een symbolische vergoeding.

Afhaaltransacties

De levering van goederen naar andere lidstaten van de Europese Unie (EU) en de export naar landen buiten de EU factureert Sunkraïne tegen het btw-nultarief. Eén van de voorwaarden, waar de belastingdienst veel waarde aan hecht voor de toepassing van het nultarief, is dat de leverancier kan bewijzen dat de goederen vervoerd zijn naar een bestemming buiten Nederland. Sunkraïne heeft hierover goede afspraken gemaakt met haar afnemers, die de goederen zelf komen ophalen in Nederland en ontving altijd geheel afgetekende CMR’s en uitvoer- en invoerdocumenten van haar afnemers. De onderneming maakt zich nu zorgen omdat er voor een bedrag van 2 miljoen euro aan goederen verkocht is aan Oekraïense en Russische afnemers, waarvoor nog geen transportbewijzen zijn teruggekomen. Bij het niet kunnen aantonen van het transport naar Oekraïne kan de belastingdienst een naheffing bij Sunkraïne opleggen van 180.000 euro. Sunkraïne is daarom naarstig op zoek naar andere bewijsstukken van het transport maar bij afhaaltransacties is dat lastig.

Conclusie: hoe goed de bedoelingen ook zijn, Sunkraïne moet wel degelijk rekening houden met de btw-effecten van de oorlog in Oekraïne.

Dit artikel is geschreven door Ariane van den Berg. Zij is werkzaam bij BTW Instituut in Dordrecht, specialist in internationale btw-kwesties. Het artikel is ook verschenen in globe, het vakmagazine voor internationaal ondernemen.

NB. De bedrijfsnaam Sunkraïne en de casus zijn fictief.