Meer mkb-bedrijven staan in de etalage

Deze cijfers sluiten aan bij eerdere onderzoeken. Zo becijferde adviesbureau Marktlink eind vorig jaar dat dat 33 procent van de mkb-eigenaren binnen vijf jaar het bedrijf wil verkopen. Een even grote groep wil vóór 2029 zelf een ander bedrijf kopen. Het onderzoek is gehouden onder duizenden mkb-bedrijven in heel Europa, waaronder enkele honderden in Nederland.

Crisismoe

Volgens de onderzoekers zijn de ondernemers crisismoe en willen ze daarom van hun bedrijf af. “Dat komt enerzijds vanwege de leeftijd of dat ze iets anders willen doen, maar anderzijds ook omdat ondernemers denken dat ze met een (financiële) partner sneller kunnen groeien.” De komende vijf jaar verwachten de onderzoekers dan ook een golf aan overnames. „Door toevoegen van kapitaal en kennis kun je als ondernemer je bedrijf sneller laten groeien, bijvoorbeeld door bedrijven bij te kopen of nieuwe (buitenlandse) markten te betreden.”

Denise Boekestijn-van Os, onder meer projectleider Supplychainmanagement bij evofenedex, merkt ook dat steeds meer leden van evofenedex nadenken over de toekomst van hun mkb-bedrijf. “Bedrijven hebben te maken met logistieke uitdagingen of een digitaliseringsopgave en lopen dan tegen grenzen aan. Dan kan het aantrekkelijk zijn om een partner te vinden die je daarbij kan helpen. We zien dat steeds meer bedrijven onderdeel zijn van een groep. Onlangs had ik een gesprek met een ondernemer die wilde digitaliseren, omdat hij bijna tegen zijn plafond zat en zo efficiënter wilde gaan werken. Totdat er een overnamekandidaat op de stoep stond die dankzij schaalvoordeel een logistieke oplossing had. Hierdoor was groeien weer mogelijk, want het mkb-bedrijf kon nu slim samenwerken met de ketenpartners van het nieuwe moederconcern. De vraag is wel of dat nu het beste is voor het mkb-bedrijf, want de software waarmee het werkt, is nog steeds oud. Dus er komt een dag dat het bedrijf weer tegen grenzen aanloopt. Maar het moederconcern staat momenteel niet open om in nieuwe software voor het mkb-bedrijf te investeren.”

Doorgroeikapitaal

Er zijn ook voorbeelden waarbij mkb’ers bewust op zoek gaan naar kapitaal om te kunnen groeien. “Die willen graag doorgroeien, maar missen het geld om te investeren in robotisering en digitalisering”, aldus Boekestijn. “Dan kan het lucratief zijn om een deel van de aandelen af te stoten, om zo het benodigde geld binnen te krijgen om te kunnen uitbreiden. Met het behoud van een meerderheidsbelang kun je de cultuur van het bedrijf behouden. Onderzoeken en de praktijk wijzen uit dat je als bedrijf moet kijken naar nieuwe businessmodellen om succesvol te blijven, en dat kan als je de activiteiten uitbreidt. Hierbij kan het zeker een voordeel zijn om samen te werken met andere partners.”

Volgens Boekestijn zit er wel verschil in de soorten overnamekandidaten. “Zijn ze logistiek of productiegedreven of zijn ze meer een op winst gefocuste investeringspartij? Dat maakt nogal een verschil voor de toekomst van het bedrijf. Overigens kan zelf een bedrijf overnemen ook gunstig zijn als je de middelen daarvoor hebt. Want als je een knelpunt hebt in je keten die je kunt oplossen door een bedrijf in te lijven, kan dat een goede oplossing zijn om de keten te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan een toeleverancier. Het kan een strategische keuze zijn om zo’n bedrijf in te lijven om van binnenuit zeggenschap te krijgen.”

Uit het onderzoek van Marktlink blijkt dat een deel van de mkb’ers binnen vijf jaar zijn bedrijf wil verkopen omdat er geen opvolger is. “Kinderen willen of kunnen niet instappen en daardoor ontstaat er een probleem. Het kan zeker slim zijn om te gaan praten met je grootste afnemer om te peilen of die interesse heeft om je bedrijf over te nemen. Die heeft immers belang bij het voortbestaan van jouw bedrijf, want hij is daar afhankelijk van.”

Doelstelling

Om een goede overnamekandidaat te vinden is het belangrijk om vooraf te bepalen wat belangrijk is. “Ga je voor maximale winst bij verkoop of vind je het belangrijk dat het bedrijf blijft voortbestaan met dezelfde normen en waarden en cultuur als nu?”, aldus Boekestijn. “Vooral voor dat laatste is veel onderzoek nodig. Want past de cultuur van de koper wel bij jouw bedrijf? En hoe kom je daarachter? Dat vergt vele gesprekken, maar dat is zeker de moeite waard. En zoals al eerder gezegd, zoek het in de eigen keten. Daar zitten vaak bedrijven die je goed kent en waar je niet voor niets mee samenwerkt.”

Wat Boekestijn verder opvalt de laatste tijd is dat mkb’ers zich aansluiten bij een grotere groep bedrijven en hun eigen bedrijfsnaam aanhouden naar de buitenwereld. “Pas als je de kleine lettertjes leest, zie je dat ze ergens onderdeel van zijn. Zo’n constructie kan ook aantrekkelijk zijn met het oog op het behouden van de cultuur. De vraag is wel wat daartegenover staat. Soms is dat een deel van de winst of het delen van specifieke kennis. Dat kan aantrekkelijk zijn, maar laat je goed voorlichten over de voor- en nadelen. Elke samenwerking of overname is uniek, wat dat betreft.”

Een eerste stap

Het project Compose kan bedrijven helpen die overwegen een strategische samenwerking aan te gaan met andere bedrijven. Studenten van een opleiding op het gebied van supplychainmanagement onderzoeken dan met welke partij een bedrijf schaalvoordelen kan behalen op het gebied van vervoer, magazijnruimte of personele uitwisseling. Het gaat hierbij niet direct om een overname. Maar door strategisch samen te werken kunnen bedrijven zeker veel voordelen behalen.